Birlik Anasözleþmesi

TARIM SATIÞ KOOPERATÝFLERÝ BÝRLÝÐÝ

ÖRNEK ANASÖZLEÞMESÝ

BÝRÝNCÝ BÖLÜM

Kuruluþ, Amaç ve Çalýþma Konularý

       

            Kuruluþ

          MADDE 1- (1) Bu anasözleþmede unvanlarý, merkezleri ve taahhüt ettikleri sermaye paylarý gösterilen Tarým Satýþ Kooperatifleri tarafýndan 1/6/2000 tarihli ve 4572 sayýlý Tarým Satýþ Kooperatif ve Birlikleri Hakkýnda Kanun hükümlerine göre deðiþir sayýda ortaklý, deðiþir sermayeli ve sýnýrlý sorumlu tarým satýþ kooperatifleri birliði kurulmuþtur.

      

     Tüzel kiþiliðin kazanýlmasý

          MADDE 2- (1) Birlik, ticaret siciline tescil ile tüzel kiþilik kazanýr. Tescilden önce birlik namýna iþ ve iþlem yapanlar bunlardan þahsen ve zincirleme olarak sorumludur.

           

            Tanýmlar

            MADDE 3- (1) Bu anasözleþmede geçen;

          a) Bakanlýk: Gümrük ve Ticaret Bakanlýðýný,

          b) Birlik  : Bu anasözleþme hükümlerine göre kurulup faaliyet gösteren ......................................Tarým Satýþ Kooperatifleri Birliðini,

c) Kooperatif: Birlik ortaðý Tarým Satýþ Kooperatiflerini,

ç) Kooperatif Bilgi Sistemi: Bakanlýk bünyesinde kooperatifler ve üst kuruluþlarýnýn iþlemleri ve verilerinin kaydý amacýyla oluþturulan elektronik veri tabanýný,

d) Kooperatifçilik Genel Müdürlüðü: Gümrük ve Ticaret Bakanlýðý Kooperatifçilik Genel Müdürlüðünü,       

          e) Kooperatif Temsilcisi/Temsilci: Bu anasözleþmenin 22 nci maddesi hükmü çerçevesinde  Birlik genel kurulunda Kooperatifleri temsil etmek üzere seçilen temsilcileri,

          ifade eder.

 

Anasözleþmenin hazýrlanmasý ve deðiþtirilmesi

            MADDE 4-  (1) Birlik örnek anasözleþmesi, birliklerin görüþü alýnarak Bakanlýk tarafýndan hazýrlanýr. Bakanlýkça, 4572 sayýlý Kanunda açýkça örnek anasözleþmelerde düzenleneceði belirtilen hükümlerde, birliklerin görüþü de alýnarak doðrudan veya birliklerin yarýdan bir fazlasýnýn yönetim kurullarýnýn bu konudaki müþterek isteði ve Bakanlýðýn oluru ile deðiþiklik yapýlabilir. Birliklerin yarýdan bir fazlasýnýn müþtereken deðiþiklik için baþvurmasý halinde, Bakanlýk, baþvuruyu en geç üç ay içinde deðerlendirerek sonuçlandýrýr.        

(2) Anasözleþmenin diðer hükümlerindeki deðiþiklikler, genel usullere göre yapýlýr.           

(3) Birlik, yönetim kurulu kararýyla anasözleþmesinin örnek anasözleþme deðiþikliklerine intibakýný saðlar ve tescile tabi hususlarý karar tarihinden itibaren bir ay içinde ticaret siciline tescil ettirerek Kooperatifçilik Genel Müdürlüðü`ne bildirir. Anasözleþme intibaký, ilk genel kurulda ortaklarýn bilgisine sunulur. Anasözleþmesini, örnek anasözleþmenin teblið tarihini takiben, en çok altý ay içinde intibak ettirmeyen birlik daðýlmýþ sayýlýr.

 

(4) Aþaðýdaki hususlarýn, birinci fýkrada tanýmlanan usul ve esaslara göre hazýrlanan örnek anasözleþmelerde düzenlenmesi zorunludur:

          a) Ortaklýk þartlarý,

          b) Sermaye taahhüt oraný ve miktarlarý ile sermaye ödeme ve iadelerine ait usul ve esaslar,

          c) Ortaklýk paylarýnýn devir þartlarý,

          ç) Çalýþma konularý ile ürün alým ve deðerlendirme iþlemlerine, ürün alým bedelini hesaplama ve ödeme þekline, kredi kullanýmýna, yatýrýmlara, gelir-gider farklarýnýn daðýtýmýna ve giderlerin paylaþýmýna iliþkin usul ve esaslar,

          d) Birlik ve kooperatiflerde toplantý ve karar nisaplarý,

          e) Taþýnmaz alým ve satýmý, imalat ve inþaat iþlerinin yaptýrýlma yöntemi,

          f) Genel kurul toplantýlarýna katýlma hakkýna sahip ortaklarda aranan þartlar ile birliklerin genel kurullarýný teþkil eden temsilcilerin sayýsý, nitelikleri, görev süreleri ve seçilme esaslarý,

          g) Yönetim kurulu üyelerinin sayýsý ve bu üyelerde aranan þartlar,

          ð) Temsil yetkisinin kimler tarafýndan ve ne þekilde kullanýlacaðý,

          h) Ortak baþýna tekabül eden ek ödeme tutarý ve bu tutarlarýn güncellenmesine iliþkin usul ve esaslar.

 

 

 

          Unvan ve iþletme adý

            MADDE 5- (1) Birliðin unvaný, Sýnýrlý Sorumlu ...... ....... ...... ..... ...... ...... ..... ..... ..... .. ................. Tarým Satýþ Kooperatifleri Birliði`dir.

           

            (2) Birliðin iþletme adý .................... dir.

 

            Birliðin merkezi, çalýþma bölgesi ve çalýþma konusu ürünler

            MADDE 6- (1) Birliðin merkezi ...........................................` dir.

 

          (2) Çalýþma bölgesi .......... .......... ........... ........... ........... ........... ....... ....... ......... ..........`dýr.                 

          (3) Birlik, kooperatiflere ve üretici ortaklara daha iyi hizmet sunabilmek için, Kooperatifler ve Kooperatif ortaklarýnýn menfaatlerinin de gerekli kýldýðý durumlarda alým merkezleri ve þubeler açabilir. Þubeler, merkezin sicil kaydýna atýf yapýlmak suretiyle bulunduklarý yer ticaret siciline tescil olunur. 

         

          (4) Birliðin çalýþma konusuna giren ana ürünler ........... ........... ......... ............ ............. ............. ........... dýr.

 

          (5) Birlik, yönetim kurulu kararýyla, Kooperatiflerin anasözleþmeleri çerçevesinde, baðlý Kooperatifler için, bu kooperatiflerin olumlu görüþlerini de alarak,  ürün alýmý, depolama, iþleme ve ürünün deðerlendirilmesi gibi ana çalýþma konularýnda kýsmen veya tamamen müþterek çalýþma esasý getirebilir.

 

Süre

          MADDE 7- (1) Birlik süresizdir.

 

            Amaç ve çalýþma konularý

    MADDE 8- (1) Birliðin amacý, ortak Kooperatiflerin ve gerektiðinde diðer üreticilerin ürünlerini daha iyi þartlarda deðerlendirmek, Kooperatifleri; kooperatifçilik ilkelerine uygun olarak baðýmsýz mali yapýyla piyasa koþullarýnda etkin, verimli ve sürdürülebilir bir þekilde faaliyet göstermelerini saðlayacak þekilde koordine etmek, bunlarýn müþterek menfaatlerini korumak, gerektiðinde denetlemek ve tarým satýþ kooperatifçiliðini geliþtirmektir.  

           

            A)  Birlik esas itibarýyla;

a) Kooperatifler tarafýndan satýn alýnan ürünlerin en iyi þartlarla deðerlendirilmesi için her türlü tedbiri almak,

    b)  Kooperatif ortaklarýnýn ve ortak olmayan üreticilerin tarýmsal üretim faaliyeti ile mesleki faaliyetleri ve geçimlerine iliþkin girdi niteliðindeki her türlü ihtiyaçlarýný yurt içinden ve yurt dýþýndan tedarik etmek ve/veya doðrudan üretmek, bu amaçla bayilik almak, daðýtmak, kiralamak ve benzeri yöntemlerle karþýlamak, gerektiðinde Kooperatifleri ve ortaklarýný ayni ve/veya nakdi kredi ile desteklemek,

c) Baþta Kooperatif ortaklarý olmak üzere üreticilere ve tarýmsal iþletmelere yönelik ticari ve tarýmsal danýþmanlýk ve teknik destek hizmetleri vermek,

konularýnda çalýþýr.

           

            B- Birliðin diðer çalýþma konularý þunlardýr:

a) Kooperatiflerin aldýklarý ürünlerin yetersiz kaldýðý durumlarda piyasadan ürün alýmýnda bulunmak, bu ürünlerin iç ve dýþ piyasalarda deðerlendirilmesini saðlamak,

b) Satýn alma, depolama, standartlaþtýrma, analiz ve sýnýflandýrma, iþleme, ambalajlama, nakletme veya benzeri iþleri yapmak, bu konularda en uygun tedbirleri almak ve iç ve dýþ piyasalara hizmet sunmak,

c) Lisanslý depoculuk iþletmesi kurmak veya kurulmuþ iþletmelere iþtirak etmek veya lisanslý depolara hizmet vermek,

ç) Alýnan ürünleri, mahiyetine göre satýþa hazýrlamak, bu ürünlerin iç piyasalarda satýþý yanýnda ihracýna da önem vermek, bu amaçla piyasa araþtýrmalarýnda bulunmak, gerektiðinde yurt içinde ve yurt dýþýnda bayilik ve temsilcilikler vermek,

d) Üreticilerin mesleki bilgilerini artýrmak, bu amaçla kurslar açmak, seminerler düzenlemek, diðer birliklerle ve yabancý ülkelerdeki benzeri kuruluþlarla iþbirliði yapmak; üretici ve tüketiciler ile diðer þahýslar veya kuruluþlara yönelik tanýtýcý ve eðitici faaliyetleri yapmak veya yaptýrmak, Kooperatiflere ve ortaklarýna danýþmanlýk, araþtýrma ve geliþtirme hizmetleri vermek,

e) Birliðin kredi ihtiyacýnýn karþýlanmasý amacýyla ilgili finans kuruluþlarýna baþvuruda bulunmak, borçlanmak, açýlan kredinin zamanýnda ve amacýna uygun kullanýlmasýný saðlayýcý tedbirler almak,

f) Sigortacýlýk mevzuatý çerçevesinde her türlü sigortacýlýk hizmetlerini yürütmek,

g) Gerektiðinde Kooperatiflerin muhasebesini tutmak, çalýþmalarý ile hesap ve iþlemlerini denetlemek, alacaklarýnýn takip ve tahsili ile idari ve teknik konularda Kooperatiflere yardýmcý olmak,

ð) Faaliyet konusuna giren hususlar ile birlik amaçlarýnýn gerektirdiði diðer konularda iç ve dýþ piyasalarda ticari faaliyetlerde bulunmak,

h) Birlik ile baðlý Kooperatiflerin ve gerektiðinde üretici ortaklarýn enerji ihtiyaçlarýný karþýlamak amacýyla tesis ve iþletmeler kurmak ya da kurulmuþ olanlara iþtirak etmek,

ý) Görev verildiðinde destekleme ödemelerine aracýlýk etmek ve destekleme faaliyetlerini yürütmek.

 

          (2) Birlik, çalýþma konusuna giren ürünlerin nitelikleri gereði olarak, bu ürünlerin muhafaza edilmesine ve toptan veya perakende satýþý için piyasa alýþkanlýklarýna uygun hale getirilmesine ya da diðer amaç ve çalýþma konularýný gerçekleþtirmeye yönelik iþletmeler ile depolama ve ambalajlama  gibi tesisleri kurabilir, kurulmuþ olanlara iþtirak edebilir ve amaçlarýný gerçekleþtirmek ve bu amaçlara uygun olarak eðitim vermek üzere Bakanlýk izni ile vakýf kurabilir veya kurulmuþ olanlara katýlabilir.

 

 

ÝKÝNCÝ BÖLÜM

Sermaye ve Paylar

 

Sermaye

MADDE 9- (1) Birliðin sermayesi, Kooperatiflerin ödemeyi taahhüt ettikleri ortaklýk paylarýnýn  toplam tutarýndan ibaret olup deðiþkendir.

 

(2) Ayni sermaye konulamaz.

 

(3) Birliðin kuruluþunda taahhüt olunan sermayenin en az tutarý ...................... Türk Lirasý`dýr.

 

(4) Kooperatifler, son hesap dönemine ait bilânçolarýndaki rakamlara göre, ortaklarýnýn taahhüt ettikleri sermaye tutarýnýn % 50`sini geçmemek üzere, birlik genel kurulu kararýyla belirlenecek kýsmýný  birliðe sermaye olarak taahhüt eder.

 

(5) Kooperatifler, ortaklýk payý  taahhütlerini azaltmamak kaydýyla, her hesap dönemi sonunda ortaklarýndan aldýklarý ortaklýk payý taahhütlerinin toplam tutarlarý ile Birliðe ödemeleri gereken ortaklýk payý tutarlarýný tespit ederek bildirmek zorundadýr.

 

(6) Ancak, Kooperatifler, kendi ortaklarýnýn ortaklýktan çýkmasý veya çýkarýlmasý nedeniyle, ortaklarýndan aldýklarý sermaye taahhüt tutarlarýnýn azalmasý durumunda, azalan tutarlarýn dördüncü fýkradaki orana tekabül eden kýsmý kadar Birliðe olan ortaklýk payý taahhütlerini azaltabilirler.

         

          (7) Ortaklýk payý taahhüt tutarýnýn tespitinde, 100 (yüz) Türk Lirasý`nýn altýndaki tutarlar dikkate alýnmaz.

 

          Paylarýn ödenmesi

MADDE 10- (1) Kurucular tarafýndan kuruluþta taahhüt edilen pay bedellerinin tamamý peþin olarak ödenir. Ödemeler, 19/10/2005 tarihli ve 5411 sayýlý Bankacýlýk Kanunu`na baðlý bir bankada, kurulmakta olan birlik adýna açýlacak özel bir hesaba, sadece Birliðin kullanabileceði þekilde yatýrýlýr. Taahhüt edilen paylarýn, kanunda veya anasözleþmede yazýlý olan þekilde ve tutarlarda ödendiði, ticaret siciline yöneltilecek bir banka mektubu ile ispatlanýr. Banka, bu tutarý, Birliðin tüzel kiþilik kazandýðýný bildiren bir ticaret sicil müdürlüðü yazýsýnýn sunulmasý üzerine, sadece Birliðe öder.

 

(2) Anasözleþmedeki imzalarýn noterce onaylandýðý tarihten itibaren birlik üç ay içinde tüzel kiþilik kazanamadýðý takdirde, bu hususu doðrulayan bir ticaret sicil müdürlüðü yazýsýnýn sunulmasý üzerine, peþin ödenen pay bedelleri banka tarafýndan kurucu Kooperatiflere geri verilir.

 

(3) Kurucu Kooperatiflerin kuruluþta peþin ödedikleri tutarlar, taahhüt ettikleri ortaklýk payý borçlarýndan mahsup edilir. Kooperatiflerin ortaklýk payý taahhütlerinin ödenmesi, ortaklarýndan tahsil ettikleri sermaye tutarýnýn, 9 uncu maddenin dördüncü fýkrasý uyarýnca belirlenen orana tekabül eden kýsmýnýn, tahsilatlarýn yapýldýðý hesap döneminin bitimini takip eden 30 gün içinde Birliðe aktarýlmasýyla yapýlýr. Birliðin ortaklýk payýnýn, Kooperatifin ürün bedeli alacaklarýndan mahsup yoluyla ödenmesi söz konusu ise, 30 (otuz) günlük süre mahsuplaþma tarihine kadar uzatýlabilir. Gecikmelerde, geciktirilen tutarlara ticari faiz oraný ve gecikilen gün sayýsý üzerinden faiz uygulanýr.

         

          (4) Sermaye payý taahhüt borcu bulunan Kooperatiflere yapýlacak ödemelerden öncelikle muaccel sermaye taahhüt borcu mahsup edilir.

 

          (5) 9 uncu maddenin altýncý fýkrasý uyarýnca Birliðe olan ortaklýk payý taahhütlerinin azaltýlmasý durumunda Kooperatiflerin, bu kapsamdaki alacaklarý, ilgili hesap dönemi sonunda, muaccel ortaklýk payý taahhüt borçlarýndan mahsup edilir. Mahsup edilemeyen tutarlar, Kooperatiflerin çýkan veya çýkarýlan ortaklarýna ödemenin yapýldýðý tarihi takiben 30 gün içinde ilgili Kooperatiflere iade edilir. Geciktirilen tutarlara ticari faiz oraný ve gecikilen gün sayýsý üzerinden faiz uygulanýr.

 

Ortaklýk paylarýnýn devir ve haciz edilemeyeceði

MADDE 11-  (1) Kooperatiflerin, Birliðe ödemiþ olduklarý ortaklýk paylarý devredilemez ve Birliðe olan borçlar dýþýndaki borçlarý için haczedilemez. Ancak bu ortaklýk payý tutarlarý, Kooperatiflerin birleþmesi veya birlikten ayrýlýp diðer bir birliðe girmesi hallerinde ilgili kooperatiflere veya diðer bir birliðe devredilebilir.

 

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ortaklýk Ýþlemleri

 

            Ortak sayýsý

          MADDE 12-   (1) Birliðin ortak sayýsý sýnýrsýzdýr. Kuruluþta en az üç kooperatifin bir araya gelmesi þarttýr. Birliðin kuruluþu sýrasýnda, geçici 5 inci maddede belirtilen ilk yönetim kurulu asýl ve yedek üyelerinin belirlenmesine yetecek sayýdaki kooperatif temsilcilerinin anasözleþmeyi imzalamasý gerekir.  

 

            Ortaklýk þartlarý

          MADDE 13-  (1) Bir kooperatifin Birliðe ortak olabilmesi için;  4572 sayýlý Kanuna göre kurulmuþ olmasý, Birliðin çalýþma bölgesi içinde bulunmasý, Birliðin çalýþma konusuna giren ürünler üzerine iþ yapmasý ve baþka bir birliðin ortaðý olmamasý þarttýr.

         

          (2) Yönetim kurulu, ortaklýða kabul sýrasýnda, sunulacak belgeler üzerinden ve ihtiyaç duymasý halinde ilave bilgi ve belgelerle müracaat sahibi Kooperatifin ortaklýk þartlarýný taþýyýp taþýmadýðýný araþtýrmak zorundadýr.

         

Ortaklýða girme

MADDE 14- (1) Bir Kooperatifin ortaklýk iþlemlerinin tamamlanabilmesi için;

                 a) Kuruluþta, Kooperatifi temsile yetkili kiþilerin anasözleþmeyi imzalamasý, sonradan giriþte bu anasözleþme hükümlerini ve özellikle anasözleþme ile Kooperatiflere yüklenen ek ödemelerin ve diðer mali yükümlülüklerin kabul edildiðine dair noterden onaylý bir taahhüt mektubu verilmesi,

          b) Kooperatifin mali durumunu gösteren finansal tablolar ile varsa Kooperatifin genel kurulu tarafýndan kabul edilmiþ son kýsa-orta-uzun vadeli çalýþma politikasý ve stratejileri ile bunlarýn uygulanmasýna yönelik yýllýk çalýþma programý ve bütçe belgelerinin sunulmasý,

          gereklidir.

         

          (2) Ortaklýða kabul yönetim kurulu kararý ile gerçekleþir. Yönetim kurulu, ortak Kooperatifler ve ortak olmak için baþvuran kooperatiflerin, bu maddede belirtilen yükümlülükleri yerine getirip getirmediðini araþtýrmak zorundadýr.

         

          (3) Ortaklýða kabul veya ret kararý baþvurudan itibaren en geç 30 (otuz) gün içinde istek sahibi kooperatife yazýlý olarak bildirilir. Birlik, ortaklýk için gerekli þartlarý taþýyan kooperatifi ortaklýða kabulden kaçýnamaz.

 

(4) Ortaklýk talebi kabul edilen Kooperatif, kendi ortaklarýndan tahsil ettiði sermaye paylarýndan oluþan bilançosundaki ödenmiþ sermaye tutarýndan Birliðe aktarýlmasý gereken kýsmýn tamamýný, ortaklýða kabul kararýnýn kendisine bildirildiði tarihten itibaren, 30 (otuz) gün içinde ödemek zorundadýr. Birlik yönetim kurulunca, bu tutarýn 1/4`ünün  peþin ödenmesi þartýyla, geriye kalan kýsmýnýn  24 aya kadar  taksitler halinde ödenmesine de karar verilebilir. Erteleme ve taksitlendirme durumlarý dýþýnda, geciktirilen tutarlara ticari faiz oraný ve gecikilen gün sayýsý üzerinden faiz uygulanýr.

 

(5) Ortaklýk baþvurusu reddedilen kooperatifin, ret kararýnýn kendisine teblið tarihinden itibaren 30 (otuz) gün içinde itiraz ederek, yönetim kurulu aracýlýðýyla genel kurula baþvuru hakký saklýdýr. Bu durumda konu, gündem maddesi olarak, ilk genel kurul toplantýsýnda görüþülerek karara baðlanýr. Talep sahibi kooperatifin bir temsilcisi de bu madde ile ilgili olarak bilgi vermek üzere toplantýya katýlma hakkýna sahiptir.

 

Ortaklýktan çýkma

MADDE 15-  (1) Bir kooperatif;

a) Birlik ortaklýðýnda dört yýlýný doldurmuþ ve ortaklýk payý taahhüdünden doðan vadesi gelmiþ borçlarý ile diðer borçlarýnýn tamamýný ödemiþ olmasý halinde genel kurulunda birlik ortaklýðýndan çýkma kararý alýnmasý ve hesap dönemi sonundan en az altý ay önce Birliðe yazý ile baþvurmasý,

          b)  Daðýlmasý,

          c) Faaliyet gösterdiði sýnýrlar içinde, Birliðin çalýþma konusuna giren ürünün üretiminin azalmasý sonucu, çalýþma konusu ürünleri deðiþtirmesi,

          hallerinde ortaklýktan çýkar.

 

(2) Yönetim kurulu, bu hükme uygun olarak yapýlacak isteðe raðmen, yazýlý baþvurunun birlik kayýtlarýna giriþinden itibaren bir ay içinde kabulden kaçýnýrsa, Kooperatif, çýkma dileðini noter aracýlýðý ile Birlik yönetim kuruluna bildirir. Bildiri tarihinden itibaren çýkma gerçekleþir. 

 

Ortaklýktan çýkarma

MADDE 16- (1) Birlik ortaklarýndan;

           a) Sermaye taahhütleri ve ek ödeme yükümlülükleri ile vadesi gelen diðer borçlarýný yönetim kurulunca noter aracýlýðý ile yapýlacak ilk ihtarý takiben 10 gün ve ikinci ihtarý takiben de bir ay içinde ödemeyen,

           b) Mücbir haller dýþýnda, üst üste iki iþ yýlýnda Birliðin belirleyeceði ilke ve esaslar doðrultusunda Birliðe ürün teslim taahhüdünü yerine getirmeyen ve yazýlý ihtara raðmen üçüncü iþ yýlýnda da ayný tutumu sürdüren,

           c) Ortaklýk þartlarýný kaybeden,

           ç) Yazýlý ihtara raðmen verilen makul sürede, bu anasözleþmede ve kooperatif anasözleþmesinde hükme baðlanmýþ olan Birliðin belirleyeceði ilke ve esaslara uyma ve bunlarý uygulama zorunluluðunu yerine getirmeyen,

          d) Denetim sonuçlarý da gözetilerek, etkinliði ve verimliliði azalmýþ veya varlýklarýnýn yarýsý karþýlýksýz kalmýþ olanlardan durumlarýnýn düzeltilmesi istenmesine raðmen, iki yýldan fazla olmamak üzere verilen sürede bir baþka kooperatifle birleþme dahil, gerekli tedbirleri almayan

Kooperatifler, Birlik yönetim kurulu kararýyla ortaklýktan çýkarýlýr.

 

          (2) Bu kooperatiflerin temsilcilerinin görevleri çýkarýlma kararýnýn kesinleþmesiyle sona erer.

 

(3) Çýkarýlma kararý gerekçeli olarak yönetim kurulu karar defteri ile ortaklar defterine kaydedilir. Kararýn onaylý örneði, çýkarýlan Kooperatife teblið edilmek üzere 10 gün içinde notere tevdi edilir. Kooperatif, çýkarma kararýnýn tebliði tarihinden itibaren üç ay içinde iptal davasý açabilir veya genel kurula itiraz edebilir. Bu itiraz, ilk toplanacak genel kurula sunulmak üzere yönetim kuruluna noter aracýlýðý ile teblið ettirilecek bir yazý ile yapýlýr. Genel kurula itiraz edildiði takdirde, yönetim kurulunun çýkarma kararý aleyhine iptal davasý açýlamaz. Ýtiraz üzerine genel kurulca verilecek karara karþý iptal davasý hakký saklýdýr.

 

(4) Üç aylýk süre içinde genel kurula veya mahkemeye baþvurmak suretiyle itiraz edilmeyen çýkarma kararý kesinleþir.

 

(5) Kooperatifler, bu maddede gösterilmeyen sebeplerle ortaklýktan çýkarýlamaz.

 

(6) Haklarýndaki çýkarma kararý kesinleþmeyen Kooperatiflerin ortaklýk hak ve yükümlülükleri çýkarma kararý kesinleþinceye kadar devam eder.

 

Çýkan ve çýkarýlan Kooperatiflerle hesaplaþma

MADDE 17-  (1) Ortaklýðý sona eren Kooperatifin hesaplarý, en son teslim ettiði ürünün tasfiyesi ile kesin gelir-gider sonucunun ortaya çýkmasýný takiben çýkarýlan bilânçoya göre kapatýlýr ve borç-alacak durumu ilgili Kooperatife bildirilir.

 

(2) Ortaklýðý sona eren Kooperatiflerin ödedikleri sermayeleri dýþýnda, Birliðin yedek akçesi  ve fonlarý üzerinde herhangi bir haklarý yoktur.

 

(3) Ortaklýðý sona eren Kooperatiflerin Birliðe olan tüm borçlarý muaccel hale gelir.

 

(4) Ortaklýðý sona eren Kooperatiflerin ortaklýk paylarý ve varsa diðer alacaklarý herhangi bir talep olmaksýzýn borçlarýna mahsup edilir.

         

          (5) Ortaklýðý sona eren Kooperatiflerin alacak ve haklarý, bunlarý isteyebilecekleri günden itibaren beþ yýl geçmekle zaman aþýmýna uðrar. Zamanaþýmýna uðrayan bu alacaklara iliþkin tutarlar yedek akçeye alýnýr.

 

(6) Birliðin mevcudiyetini tehlikeye düþürecek nitelikteki sermaye iade ve ödemeleri, genel kurul kararý ile beþ yýlý aþmamak üzere ertelenebilir. Bu durumda Birliðin muhik bir tazminat isteme hakký saklýdýr.

 

(7) Ortaklýktan çýkan ve çýkarýlan Kooperatiflerin, ortaklýk zamanlarýna ait birlik zararlarýndan dolayý sorumluluklarý, hesaplaþmasýnýn yapýldýðý bilânçonun ait olduðu hesap döneminin sonundan baþlayarak iki yýl sürer.

         

          (8) Sermaye iadelerinde ve erteleme halinde, sermaye paylarýna Kooperatif lehine faiz uygulanmaz.

 

Birliðe tekrar girme

            MADDE 18-  (1) Ortaklýktan çýkan veya 16 ncý maddenin birinci fýkrasýnýn (b)  ve (ç) bentleri dýþýndaki sebeplerle çýkarýlan Kooperatif, çýkma ya da çýkarýlma sebebi ortadan kalkýnca, ortaklýða giriþteki esas ve usuller dahilinde Birliðe tekrar girebilir. 16 ncý maddenin birinci fýkrasýnýn (b) ve (ç)  bentleri uyarýnca çýkarýlanlar, çýkarýlma kararýnýn kesinleþtiði tarihten itibaren iki yýl geçtikten sonra, ortaklýða tekrar girebilir.

 

Ortak kooperatiflerin sorumluluðu

MADDE 19-  (1) Birlik iþlerinden dolayý Kooperatiflerin üçüncü þahýslara karþý sorumluluklarý, taahhüt ettikleri en son ortaklýk payý tutarý ile sýnýrlýdýr.

 

(2) Durumunu bilerek Birliðe yeni giren her Kooperatif, giriþinden önce doðmuþ olan birlik borçlarýndan dolayý diðer ortaklar gibi sorumlu olur.

         

          (3) Kooperatif yönetim kurulu üyelerinin sorumluluklarý hakkýndaki hükümler saklýdýr.

 

Ek ödeme yükümlülüðü

MADDE 20- (1) Birliðin gelir-gider menfi farklarý, sýrasýyla hesaplarda bekleyen geçmiþ yýl gelir-gider müspet farklarýndan, menfi farklarýn kapatýlmasý için tahsis edilen fon ve hesaplardan, yedek akçelerden ve oluþturulan fonlar ile Kooperatiflerin yaptýklarý baðýþ ve yardýmlardan karþýlanamadýðý takdirde; Kooperatifler, gelir-gider menfi farklarýnýn kapatýlmasýnda kullanýlmak üzere, genel kurulca kararlaþtýrýlacak tutar ve esaslarda ek ödeme ile yükümlüdür. Kooperatiflerden istenecek ek ödemeler toplamý; gelir-gider müspet farklarýndan, menfi farklarýn kapatýlmasý için tahsis edilen fon ve hesaplar, yedek akçeler ve diðer fonlar ile Kooperatiflerin yaptýklarý baðýþ ve yardýmlardan karþýlanamayan gelir-gider menfi farklarý tutarýný geçemez. 

 

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Birliðin Organlarý, Yönetimi ve Denetimi

 

            Birliðin organlarý

MADDE 21- (1) Birliðin organlarý aþaðýda gösterilmiþtir:

A) Genel kurul,

B) Yönetim kurulu.

 

A) GENEL KURUL

 

Genel kurul, genel kurula katýlacak temsilciler

MADDE 22-  (1) Birliðin en yetkili organý bütün Kooperatifleri temsil eden genel kurul olup, Kooperatiflerce seçilen Kooperatif Temsilcilerinden oluþur.

 

 (2) Kooperatifler, birlik genel kurul toplantýlarýna, temsilci seçiminin yapýldýðý genel kurul tarihinden önce tamamlanmýþ son dört hesap dönemi ortalamasýna göre;

a) Kendi genel kurul toplantýlarýna katýlma hakký bulunan ortalama ortak sayýsýnýn, ilk 100`e kadar olan ortaklar için 2 (iki), sonraki her 100 ortak için birer;

b) Ayrýca, her bir Kooperatifin birliðe teslim ettiði ortalama ürün miktarýnýn, birim ürün miktarýna bölünmesiyle bulunacak sayýda

temsilci ile katýlýr.

c) Birim ürün miktarý, Birliðe baðlý tüm kooperatiflerin birliðe teslim ettikleri ortalama ürün miktarlarý toplamýnýn; (a) bendine göre belirlenen toplam Kooperatif Temsilcisi sayýsýnýn 1/4`üne bölünmesi ile bulunur.

ç) Temsilci sayýsýnýn hesaplanmasýnda artan ortak sayýsý 50 veya daha fazla, birim ürün miktarýna göre kooperatif bazýnda hesaplanan temsilci sayýsýnda artan 0,5 veya daha fazlasý olursa tama yükseltilir. Kooperatiflerin genel kurul toplantýlarýna katýlma hakký bulunan ortalama ortak sayýsý toplamý 30.000`i aþan birlikler için (a) bendinde belirtilen 100 rakamý 200, 50 rakamý 100 olarak dikkate alýnýr.

 

(3) Kooperatif genel kurul toplantýsýnýn, gerekli nisabýn saðlanamamasý nedeniyle Kooperatif anasözleþmesinin 23 üncü maddesinin ikinci fýkrasýnýn (b) bendi uyarýnca gerçekleþtirilmesi durumunda, temsilci sayýsýnýn hesaplanmasýnda bu genel kurul toplantýlarýna katýlan ortak sayýsý dikkate alýnmaz. Söz konusu hesap dönemi veya dönemleri için temsilci sayýsýnýn belirlenmesinde kullanýlacak ortalama ortak sayýsýnýn hesabýnda; rekolte beyannamesini vererek, ürün teslim taahhüdünde bulunmuþ, teslimini taahhüt ettiði ürünün (taahhüt ettiði ürün sayýsý birden fazla ise bu ürünlerden her birinin) en az %50`sini veya farklý bir oran belirlenmiþ ise belirlenen asgari oranýný teslim etmiþ ve kooperatife borcu bulunmayan ortaklarýn sayýsý kullanýlýr.

 

(4) Genel Kurula katýlacak Kooperatif Temsilcilerinin sayýsý, Kooperatiflerden alýnan ve doðruluðu birlik tarafýndan kontrol edilen veri ve bilgiler dikkate alýnarak, birlikçe hesaplanýr ve Kooperatif genel kurul tarihinden en az 15 (onbeþ) gün önce, bu hesaplamada kullanýlan bilgi, veri ve hesaplama þekliyle birlikte, Kooperatiflere bildirilir. Kooperatif tarafýndan, Birliðin temsilci sayýsýný bildirdiði tarihi takiben 5 (beþ) gün içinde Temsilci sayýsýna yapýlan itirazlar, birlik yönetim kurulunca genel kurul tarihinden en az 5 (beþ) gün önce incelenerek sonuçlandýrýlýr. Birlik tarafýndan belirlenen sayýnýn üzerinde temsilci seçen Kooperatiflerin temsilcilerinin Birlik genel kuruluna katýlmasý ancak bu yöndeki Mahkeme kararýyla mümkün olabilir.

 

(5) Temsilciler, Kooperatiflerin genel kurullarý tarafýndan dört yýl için seçilir ve görev süreleri bitip yenileri seçilinceye kadar görevde kalýr. Temsilcilerin gerek seçimlerinde gerekse görev süreleri içerisinde  `Kooperatif anasözleþmesinin 44 üncü maddesinin birinci fýkrasýnýn (a), (b), (c), (ç), (d), (e) ve (f) bentlerinde sayýlan kooperatif yönetim kurulu üyelerinde aranan þartlarý ve göreve seçildikten sonra, görev süresi içinde Birliðe ve ortaðý olduðu Kooperatif ile bunlarýn % 50`den fazla hissedarý olduklarý þirketlere alýnacak personel ile eþ ve ikinci dereceye kadar kan ve kayýn hýsým olmamak þartýný taþýmalarý gerekir. Ayrýca, kooperatif anasözleþmesinin yönetim kurulu üyeliðinin sona ermesine iliþkin 49 uncu maddesinin birinci fýkrasýnýn (a), (c), (ç), (d), (e) ve (f) bentlerinde sayýlan hükümleri bunlar hakkýnda da uygulanýr.

 

(6) Temsilcilerin gerekli þartlarý taþýyýp taþýmadýklarý kooperatif denetçisi tarafýndan araþtýrýlýr. Seçilmek için gerekli þartlarý taþýyan Temsilciler genel kurulca azledilemez. Seçilme þartlarýna sahip olmadýðý halde seçilenler ile bu þartlarý sonradan kaybedenlerin temsilciliði kendiliðinden sona erer. Bu durum, birlik yönetim kurulu kararýyla Temsilciliði sona erenlere ve temsilcisi olduðu Kooperatiflere yazýlý olarak bildirilir.

 

(7) Her Kooperatifte yukarýdaki esaslara göre Temsilci sayýsý kadar da yedek Temsilci seçilir.  Asýl Temsilcilerden görevi sona erenlerin yerlerine yedekler arasýndan en çok oy alandan baþlamak üzere birlik yönetim kurulunca yedek üyeler göreve çaðrýlýr ve yerini aldýklarý asýl Temsilcinin görev süresini tamamlar. Temsilcilerin asýllarý ile yedekleri, kendi aralarýnda aldýklarý oy sayýsýna göre belirlenir. Eþit oy alanlar arasýndan ayný genel kurulda kura çekilir. Kooperatiflerin boþalan Temsilcilerinin yedeklerle de doldurulamamasý veya yedek temsilci sayýsýnýn yarýdan bir fazlasýnýn altýna düþmesi halinde kalan süreyi tamamlamak üzere Kooperatifin ilk genel kurul toplantýsýnda boþ asýl ve yedek Kooperatif Temsilcileri için seçim yapýlýr.

 

(8) Birlik yönetim kurulu kararýyla, Birliðin ve Kooperatiflerin mali imkanlarý ve piyasa koþullarý gözetilerek iki veya daha fazla hesap döneminde ürün alýnmamasýna veya Kooperatif ortaklarýndan asgari ürün teslim miktarlarýnýn altýnda ürün alýnmasýna karar verilmesi durumunda; Temsilcilerin seçiminde baz alýnan hesap dönemlerindeki Kooperatif genel kurulu toplantýsýna katýlma hakkýný haiz ortalama ortak sayýsýnýn tespitinde ilgili hesap dönemlerinde rekolte beyannamesi vermiþ olup da yönetim kurulunca belirlenen ürün alým esaslarýna uyan ve müteselsil kefaletten doðanlar dahil vadesi gelen borcu bulunmayan tüm ortaklar hesaplamada dikkate alýnýr.

         

          (9) Birlik yönetim kurulunca belirlenen esaslara göre, Birliðe ürün teslim taahhüdünde bulunmayan ya da tabi afet, bitki hastalýklarý, üründe meydana gelen bozulma ve hasar gibi ilgili resmi kurum ve kuruluþlardan alýnacak belgelerle ispat edilebilecek nedenlerle ürün teslim edememe halleri saklý kalmak üzere, teslimini taahhüt ettiði ürünün (taahhüt ettiði ürün sayýsý birden fazla ise bu ürünlerden her birinin) en az %50`sini veya farklý bir oran belirlenmiþ ise belirlenen asgari oran üzerinden ürün teslim etmeyen Kooperatifler, ilgili hesap dönemine iliþkin birlik genel kuruluna,  kendi genel kurullarýnda en çok oy ile seçilen yalnýzca birer temsilcisi ile katýlabilir.

 

Ortaklar cetveli

     MADDE 23-  (1) Yönetim kurulu, her genel kurul toplantýsýndan önce, Kooperatif Temsilcilerinin adý, soyadý, eðitim durumu ve adresleri, Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarý ile temsil ettikleri Kooperatifleri ve imza yerlerini gösterir ortaklar cetvelini hazýrlamakla yükümlüdür. Bu bilgiler, mevcut ise Kooperatif Bilgi Sisteminden alýnýr. Ortaklar cetvelinin, birlik kayýtlarýna uygun ve doðru olarak hazýrlanmasýndan yönetim kurulu sorumludur.

 

(2) Yönetim kurulunca imzalanan bu cetvel, toplantý tarihinden en az 15 (onbeþ) gün önce genel kurulca seçilen denetçiye ve Kooperatiflere teslim edilir. Ayrýca Birliðin merkezinde görülebilecek bir yere asýlarak Temsilcilerin incelemesine sunulur. Temsilcilerin bu inceleme hakký hiçbir þekilde engellenemez ve inceleme için Temsilcilere gerekli her türlü kolaylýk ve imkan saðlanýr. Denetçi yönetim kurulunca hazýrlanan cetvelin, birlik kayýtlarýna uygun olup olmadýðýný kontrol eder.

 

(3) Bu cetvel toplantýya katýlanlar ile genel kurul bitiminde genel kurul divan heyeti ve varsa Bakanlýk temsilcisi tarafýndan isim yazýlarak imzalanýr.

 

Toplantý þekilleri ve zamaný

MADDE 24-  (1) Genel kurul, olaðan ve olaðanüstü olmak üzere iki þekilde toplanýr. Olaðan genel kurul toplantýsýnýn her hesap döneminin bitimini takip eden altý ay içinde yapýlmasý zorunludur.

 

 (2) Olaðanüstü genel kurul, birlik iþlerinin ve anasözleþme hükümlerinin gerektirdiði durum ve zamanlarda toplanýr.

 

Toplantý yeri

MADDE 25-  (1) Genel kurul, birlik merkezinin bulunduðu yerleþim birimi dahilindeki uygun bir yerde toplanýr.

 

Çaðrýya yetkili olanlar

MADDE 26- (1) Genel kurul, yönetim kurulunca toplantýya çaðrýlýr.

 

(2) Gerekli hallerde, tasfiye kurulu veya tasfiye memurlarý da genel kurulu toplantýya çaðýrma yetkisine sahiptir.

 

(3) Genel kurul yukarýdaki þekilde toplanamadýðý takdirde Bakanlýk tarafýndan toplantýya çaðrýlabilir.

 

(4) Ayrýca, 4  (dört) Temsilciden az olmamak kaydýyla genel kurul toplantýsýna katýlma hakkýna sahip tüm Kooperatif Temsilcilerinin 1/10`unun isteði halinde, genel kurul 10 (on)  gün içinde yönetim kurulu tarafýndan toplantýya çaðrýlýr. Bu baþvurunun müþtereken ve noter tebligatý ile yapýlmasý gerekir. Yönetim kurulunca bu isteðin zamanýnda yerine getirilmemesi durumunda Bakanlýkça genel kurul toplantýya çaðrýlabilir. Çaðrýlmadýðý takdirde istek sahipleri mahalli mahkemeye baþvurarak genel kurulu bizzat toplantýya çaðýrma izni alabilir.

 

(5) Genel kurul, görev süresi dolmuþ olsa bile, yönetim kurulu tarafýndan toplantýya çaðrýlabilir. Tasfiye kurulu veya tasfiye memurlarý da, görevleri ile ilgili konular için, genel kurulu toplantýya çaðýrabilir.

 

(6) Yönetim kurulunun, devamlý olarak toplanamamasý, toplantý nisabýnýn oluþmasýna imkân bulunmamasý veya mevcut olmamasý durumlarýnda, mahkemenin izniyle, birlik genel müdürü veya vekili ya da tek bir Kooperatif Temsilcisi genel kurulu toplantýya çaðýrabilir. Mahkeme kararý kesindir.

           

Çaðrýnýn þekli

MADDE 27-  (1) Olaðan ve olaðanüstü toplantýlara çaðrý; Temsilcilerine bildirilmek üzere Kooperatiflere imza karþýlýðý veya taahhütlü mektupla ve gerektiðinde gazete ilâný ile yapýlýr. Çaðrý ve gündem, Kooperatif Bilgi Sistemine yüklenir ve genel kurul toplantý tarihine kadar varsa Birliðin ve baðlý Kooperatiflerin internet sitesinden yayýnlanýr.  Çaðrý yazýsýna; yönetim kurulu raporu, denetçi raporu, bilanço ve gelir gider tablolarý ile gelecek yýlýn bütçe ve çalýþma programý eklenir.

 

(2) Çaðrýnýn, toplantý gününden en az 30 (otuz) gün önce ve en çok iki ay içinde yapýlmasý ve çaðrýda, toplantýnýn gün ve saati ile yerinin ve gündem maddelerinin yer almasý zorunludur.

 

(3) Çaðrýda, birinci toplantýda çoðunluk saðlanamadýðý takdirde yapýlacak olan sonraki toplantýnýn tarihi, saati ve yeri açýklanarak yeni bir bildirime gerek kalmaksýzýn bir defada Temsilcilere duyuru yapýlabilir. Toplantýlar arasýnda en az 7 (yedi), en fazla 30 (otuz) gün süre bulunmasý gerekir.

 

(4) Sürelerin hesabýnda duyuru günleri hesaba katýlmaz.

 

(5) Anasözleþmenin deðiþtirilmesi söz konusu ise, yapýlacak duyuruda deðiþtirilecek maddelerin numaralarýnýn yazýlmasý yeterlidir.

 

Gündem

MADDE 28-  (1) Gündem, genel kurulu toplantýya çaðýran tarafýndan belirlenir. Olaðan genel kurul toplantýsýnýn gündeminde aþaðýdaki hususlar bulunur:

1) Açýlýþ ve divanýn oluþturulmasý,

2) Yönetim kurulu tarafýndan hazýrlanan rapor ile finansal tablolarýn ve denetçi raporunun okunmasý ve müzakeresi,

3) Finansal tablolarýn oylanmasý,

4) Yönetim kurulu üyelerinin ibrasý,

5) Faaliyet yýlý içinde yönetim kurulu üyeliðinde eksilme meydana gelmiþ ve yönetim kurulunca 50 nci maddenin beþinci fýkrasý doðrultusunda atama yapýlmýþ ise atamanýn genel kurul onayýna sunulmasý,

6) Görev süreleri sona ermiþ olan yönetim kurulu üyelerinin asýl ve yedeklerinin seçilmesi,

7) Denetçinin seçilmesi,

8) Yönetim kurulu üyelerinin huzur hakký ve harcýrah gibi parasal haklarýnýn belirlenmesi,

9) Uzmanlar komitesi kurulmuþ ise uzmanlar komitesi raporunun görüþülerek karara baðlanmasý,

10) Birliðin, çalýþma politika ve stratejilerinin belirlenmesi, bunlarýn uygulanmasýna yönelik yýllýk çalýþma programlarý ve gelecek yýlýn bütçesinin görüþülmesi ve karara baðlanmasý,

11) Gerekli görülecek diðer hususlar.

 

(2) Gerekli görülecek diðer hususlar gündeme açýkça yazýlýr. Görüþülecek konu önceden tespit edilip gündeme yazýlmadan, `Gerekli görülecek diðer hususlar` þeklinde bir gündem maddesi belirlenemez.

 

(3) Kanun ve anasözleþme gereði genel kurulun yetkisinde olan ve olaðanüstü genel kurul toplantý gündemini oluþturabilecek her türlü konu, olaðan genel kurul toplantý gündemine yazýlabilir.

 

(4) Dörtten az olmamak üzere genel kurul toplantýsýna katýlma hakkýna sahip Temsilcilerin 1/10`u tarafýndan genel kurul toplantý tarihinden en az 20 (yirmi) gün önce müþtereken ve yazýlý olarak bildirilecek hususlarýn gündeme konulmasý zorunludur. Sürenin hesaplanmasýnda toplantý günü dikkate alýnmaz. Gündeme eklenen kýsým toplantýdan önce ayný usulle ilan edilir.

 

(5) Gündemde olmayan hususlar görüþülemez. Ancak, genel kurul toplantýsýna katýlma hakkýna sahip Kooperatif Temsilcilerinin en az 1/10`unun gündem maddelerinin görüþülmesine geçilmeden önce yazýlý teklifte bulunmalarý halinde; hesap tetkik komisyonunun seçilmesi, bilânço incelemesinin ve ibranýn geriye býrakýlmasý, çýkan veya çýkarýlan Kooperatifler hakkýnda karar alýnmasý, genel kurulun yeni bir toplantýya çaðrýlmasý ve kanun, anasözleþme ve iyiniyet esaslarý ile genel kurul kararlarýna aykýrý olduðu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarýnýn iptali, 6102 sayýlý Kanunun 397 nci maddesinin beþinci fýkrasýna göre seçilen denetçilerin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar, genel kurula katýlan­larýn yarýdan bir fazlasýnýn kabulü ile gündeme alýnýr.

 

  (6) Genel kurula katýlma hakkýna sahip olanlarýn beþte üçünün gündem maddelerinin görüþülmesine geçilmeden önce yazýlý olarak talepte bulunmasý hali ile 4572 sayýlý Kanunun 4 üncü maddesinin üçüncü fýkrasýndaki diðer halleri dýþýnda, yönetim kurulu üyelerinin görev süreleri dolmadan azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesi ile ilgili hususlar, genel kurul toplantýsý gündemine alýnýp görüþülemez. Yukarýdaki hususlarýn varlýðý halinde ise, yönetim kurulu üyelerinin azli ve yerlerine yenilerinin seçilmesine iliþkin kararlar, ortaklar cetvelinde imzasý bulunanlarýn yarýdan fazlasýnýn oyuyla alýnýr.

 

(7) Bakanlýkça, denetim sonucunda ya da gerekçeli olarak birlik genel kurulunda görüþülmesi istenen konularýn, ilan edilen gündemde yer almasa bile, gündeme alýnarak ayrý bir gündem maddesi þeklinde görüþülmesi zorunludur.

 

Bütün temsilcilerin hazýr bulunmasý

MADDE 29- (1) Bütün Temsilcilerin hazýr bulunmasý ve itiraz olmamasý halinde, genel kurul toplantýlarýna iliþkin diðer hükümler saklý kalmak þartýyla, toplantýya çaðrý hakkýndaki hükümlere uyulmamýþ olsa da kararlar alýnabilir. Ancak, kararlarýn muteber olabilmesi için, toplantýda Bakanlýk temsilcisi bulundurulmasý hususunda gerekli iþlemin yapýlmýþ olmasý þarttýr.

 

(2) Yukarýdaki fýkraya göre alýnan kararlar,  bir tutanaða baðlanýr ve bu tutanak, tüm Temsilciler veya Temsilcilerin toplantýda oy birliði ile seçecekleri kiþiler tarafýndan imzalanýr.

 

Bakanlýða müracaat ve gönderilecek belgeler

MADDE 30-  (1) Genel kurul tarihi ile yeri ve gündemi, toplantýdan en az 15 gün önce, Birliðin merkezinin bulunduðu yerdeki valiliðe (Ticaret Ýl Müdürlüðü`ne) yazýlý olarak bildirilir.

 

(2) Bu bildirime, Bakanlýkça tespit edilen miktardaki temsilci ücretinin ilgili kuruma yatýrýldýðýný gösteren belge eklenerek toplantýda temsilci bulundurulmasý talep edilir.

 

Toplantýnýn açýlmasý, toplantý ve karar nisabý

MADDE 31- (1) Genel kurul toplantýlarýnýn açýlabilmesi için, Temsilcilerin yarýsýndan fazlasýnýn toplantýda bizzat hazýr bulunmasý ve ortaklar cetvelini imzalamalarý þarttýr. Ýlk toplantýda toplantý nisabý saðlanamadýðý takdirde, ikinci toplantý en az divan heyetini ve yönetim kurulu asýl ve yedek üye sayýsýný oluþturacak sayýda Temsilcinin bizzat hazýr bulunmasý ve ortaklar cetvelini imzalamasý ile gerçekleþtirilir.

 

(2) Ancak, yönetim kurulu üyelerinin ibrasý, bunlara yapýlacak ödemeler, yönetmelikler ile diðer düzenleyici iþlemlerin kabulü veya deðiþtirilmesi; yönetmelikte genel kurulun yetkisinde tanýmlanan gayrimenkul alýmý ve satýmý ile gayrimenkullerin deðerlendirilmesi, kredi kullanýmý, yatýrým, imalat ve inþaat iþ ve iþleri, alacaklarýn terkini, þube açýlmasý ve iþletme kurmaya, þirket ve diðer teþekküllere iþtirak etmeye veya çýkmaya iliþkin kararlarýn alýnabilmesi için her halükarda Temsilcilerin en az 1/4`ünün bizzat toplantýda bulunmasý ve ortaklar cetvelini imzalamasý gerekir.

 

(3) Birliðin daðýlmasý veya diðer bir birlikle birleþmesi hakkýndaki kararlar için Temsilcilerin en az yarýsýndan bir fazlasýnýn bizzat hazýr bulunmasý ve hazýr bulunanlarýn 3/4` ünün oyu gerekir. Ayrýca Kooperatiflerin þahsi sorumluluklarýnýn aðýrlaþtýrýlmasý veya ek ödeme yükümleri ihdasý hakkýnda alýnacak kararlarda, Temsilcilerin en az yarýdan fazlasýnýn toplantýda hazýr bulunmasý ve hazýr bulunanlarýn 2/3`ünün rýzasý gereklidir.

 

(4) Toplantýnýn açýlabilmesi için, Bakanlýk temsilcisinin hazýr bulunmasý gerekir. Ancak, usulüne uygun müracaat yapýldýðý halde, Bakanlýk temsilcisi toplantýya gelmemiþ ise, bir saat beklenir. Temsilci yine gelmemiþ ise, durum toplantý açýlmadan önce birlik yönetim kurulu tarafýndan bir tutanakla tespit edilerek toplantýya baþlanýr. Bakanlýk temsilcisinin sonradan gelmesi halinde durum bu defa genel kurul divan heyeti tarafýndan tutanaða geçirilir. Bakanlýk temsilcisinin gelmeyeceði daha önceden Birliðe yazý ile bildirilmiþ ise bir saat beklenmeksizin toplantý açýlýr.

 

(5) Toplantý, yönetim kurulu baþkaný, bulunmadýðý takdirde yönetim kurulu baþkan vekili, o da yoksa birlik genel müdürü veya vekili tarafýndan açýlýr.

 

(6) Genel kurul toplantýsýný yönetmek üzere, açýk oyla Temsilciler arasýndan bir baþkan, bir baþkan vekili ve iki de katipten oluþan bir genel kurul divan heyeti seçilir. Divan heyetine yönetim kurulu üyeleri seçilemez. Divan baþkaný dahil olmak üzere genel kurul divan üyelerinden herhangi birinin toplantý esnasýnda genel kurulu terk etmesi halinde, toplantý geri kalan üç divan üyesince yürütülür. Divan heyeti sayýsýnýn üçün altýna düþmesi durumunda genel kurulda yeni bir divan heyeti seçilir ve genel kurul toplantýsý, yeni seçilen divan heyeti tarafýndan kaldýðý gündem maddesinden itibaren devam ettirilir. Yeni seçilen divan heyeti genel kurul tutanaðýnýn tümünü imzalamaya yetkilidir.

 

(7) Genel kurulda kararlar, özel nisaplar saklý kalmak üzere, oylama sýrasýnda hazýr bulunan Temsilcilerin çoðunluðu ile alýnýr.

 

(8) Genel kurul kararlarý; 4572 sayýlý Kanun, anasözleþme ve diðer mevzuat hükümlerine aykýrý olamaz.

 

(9) Genel kurulun bütün kararlarý, katipler tarafýndan tutanaða geçilir ve her sayfasýnýn altý genel kurul divan heyeti ile varsa Bakanlýk temsilcisi tarafýndan imzalanýr. Genel kurul tutanaðý mürekkepli kalem,  daktilo veya bilgisayar ile yazýlabilir.

 

Genel kurulda seçim ve tasnif usulü

MADDE 32- (1) Birlik genel kurul toplantýlarýnda, divan heyeti ve denetçi için açýk oylama, yönetim kurulu için yapýlacak seçimlerde ise gizli oy, açýk tasnif usulü uygulanýr.

 

(2) Divan heyeti için yapýlacak açýk oylama, Temsilcilerin iþaret oylarýnýn yönetim kurulu baþkaný,  bulunmadýðý hallerde baþkan vekili veya birlik genel müdürü tarafýndan müþtereken sayýlmasý ve mutabakata varýlmasý suretiyle yapýlýr.

 

(3) Gizli oylamada birlik mührü ile mühürlenmiþ boþ oy pusulalarýnýn kullanýlmasý esas olmakla birlikte, basýlý oy pusulasý da kullanýlabilir. Genel kurulun yalnýzca basýlý oy pusulasý kullanýlmasý yolunda alacaðý karar geçersizdir. Genel kurulda birlik mührü ile mühürlenmiþ boþ oy pusulalarý ve basýlý oy pusulalarýndan baþka bir pusula seçim için kullanýlamaz. Matbaada basýlmýþ veya daktilo edilmiþ ya da çoðaltýlmýþ oy pusulalarý basýlý oy pusulasý sayýlýr.

 

(4) Oy pusulalarýna yönetim kurulu asýl ve yedek üye sayýsý kadar isim yazýlýr. Yönetim kurulu asýl üyelikleri ile yedeklerinin seçimleri için ayrý ayrý oy pusulalarý kullanýlýr. Oy pusulalarýna, adaylarýn ad ve soyadlarý ile temsil ettiði Kooperatif adýnýn, dört yýllýk yükseköðretim kurumu mezunu üyelik kotasý için yapýlacak seçimlerde bu adaylarýn isimlerinin karþýsýna `Yükseköðretim Kotasýndan` ibaresinin yazýlmasý zorunludur. Oy pusulasýna yönetim kurulu asýl ve yedek üye sayýsýndan fazla isim yazýlmasý veya adaylarýn temsil ettiði Kooperatiflerin unvanlarý veya iþletme adlarý ile `Yükseköðretim Kotasýndan` ibaresi dýþýnda oy kullananýn kimliðini belli edecek ya da anlaþmalý hareket edildiðini gösterecek þekilde herhangi bir ibarenin yazýlmasý ya da iþaret konulmasý durumunda, o oy pusulasý iptal edilir. Oy pusulalarýndaki isimlerin üzeri çizilerek yerlerine yenilerinin yazýlmasý mümkündür. Yeni yazýlanlar için çizilerek yazýldýðý yerdeki sýralama esas alýnýr. Adaylardan bazýlarýnýn isimlerinin çizilmesine karþýlýk, yerlerine yenilerinin yazýlmamasý durumunda, üzeri çizili olmayanlara birer oy verilmiþ sayýlýr.

 

(5) Bu anasözleþmenin 56 ncý maddesi uyarýnca seçilmesi gereken denetçi ve 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayýlý Türk Ticaret Kanununun 397 nci maddesinin beþinci fýkrasýna göre çýkarýlan Yönetmeliðe göre denetim söz konusu ise yedeði için de yönetim kurulunca veya genel kurulda önerilen isimler arasýndan açýk oylama ile ayrý seçim yapýlýr.

 

(6) Seçimlerde en çok oy alanlar seçilmiþ sayýlýr.  Oylarýn eþitliði halinde divan baþkanýnýn uygun göreceði þekilde kura çekilir. Seçilmiþ olan yedeklerin sýralamasý oy sayýsýna göre yapýlýr. Oylarda eþitlik halinde oy pusulasýndaki sýralama esas alýnýr. Farklý oy pusulalarýnda olmakla birlikte, eþit oy alanlarýn oy pusulalarýndaki sýralarýnýn da ayný olmasý durumunda, divan baþkanýnýn uygun göreceði þekilde kura çekilir. Yönetim kurulu asýl ve yedek üyelikleri için; kendi içlerinde en fazla oy alan dört yýllýk yükseköðretim kurumu mezunu kotasýndan iki asýl ve iki yedek üye sýralamaya konulur, kalan adaylar dört yýllýk yükseköðretim kurumu mezunu olup olmadýklarýna bakýlmaksýzýn kendi aralarýnda aldýklarý oy sayýlarýna göre sýralanýr. Eþitlik halinde yukarýdaki usule göre hareket edilir. Yükseköðretim kurumu mezunu kotasý için Kooperatif Temsilcileri, kooperatiflerin genel kurul toplantýsýna katýlma hakkýný haiz ortaklar veya bunlarýn dýþýndaki adaylar arasýndan seçim yapýlýr.

 

(7) Basýlý oy pusulalarý için de ayný þartlara uyulur. Yönetim kurulu asýl ve yedek üyelerinin seçimi için ayrý sandýk kullanýlýr.

 

(8) Genel kurulda, oy pusulalarýnýn tasnifi için, seçimlere geçilmeden önce genel kurula katýlan temsilciler arasýndan açýk oyla bir tasnif kurulu seçilir. Genel kurul, divan baþkaný ve üyelerini tasnif kurulu olarak görevlendirebilir.

 

(9) Yapýlacak her gizli oylama için ayrý bir oylama cetveli kullanýlýr ve temsilciler ancak bu cetveli imzalayarak oyunu kullanabilir.  Ortaklar cetvelinin boþ bir nüshasý her sayfaya `oylama cetveli` olduðu belirtilmek suretiyle bu amaçla kullanýlabilir.

 

(10) Tasnifi müteakip, tasnif kurulunca seçim sonuçlarýný gösterir bir tutanak tanzim edilerek, kurul üyeleri tarafýndan imzalanýr.

 

(11) Seçilenler, seçildikleri tarihten itibaren birlik iþlerini görmeye yetkilidir.

 

Oylamaya katýlamayacaklar

MADDE 33-  (1) Birlik iþlerinin görülmesine herhangi bir suretle katýlmýþ olanlar yönetim kurulunun ibrasýna ait kararlarda oylamaya katýlamaz.

 

(2) Kooperatif Temsilcilerinden hiçbirisi kendisi veya karý ve kocasý yahut alt ve üst soyu ile birlik arasýndaki þahsi bir iþe veya davaya dair olan görüþmelerde oy hakkýný kullanamaz.

 

Genel kurulun görev ve yetkileri

 MADDE 34- (1) Genel kurulun görev ve yetkileri aþaðýda gösterilmiþtir:     

a) Bilanço ve bilanço hesaplarýnýn dökümü ile gelir-gider farký hesaplarýný inceleyerek kabul veya reddetmek; yönetim kurulu tarafýndan verilen raporlar ile denetçi tarafýndan düzenlenen raporu müzakere etmek,

b) Yönetim kurulu üyelerini ibra etmek veya sorumluluklarýna karar vermek, gerektiðinde bunlarý azletmek,

c) Yönetim kurulunun teklifi üzerine, Birliðin kýsa-orta-uzun vadeli çalýþma politika ve stratejilerini belirlemek, bunlarýn uygulanmasýna yönelik yýllýk çalýþma programý ve bütçesini görüþmek ve karara baðlamak,

ç) Yönetim kurulu üyelerini ve bunlarýn yedeklerini seçmek,

d) Tahsili imkansýz ve karþýlýksýz kalan alacaklarýn terkini ile yedek akçeden ve diðer kaynaklardan karþýlanmasýna karar vermek,

e)  Bilanço açýklarýnýn Kooperatiflerden ek ödeme istenmek suretiyle kapatýlmasý hususunda karar almak,

f) Birliðin baþka bir birlikle birleþmesi, daðýlmasý ve tasfiyesine karar vermek, tasfiye kurulu üyeleri ve yedeklerini seçmek,

g) Gayrimenkul alým ve satýmý ile gayrimenkul üzerindeki diðer tasarruf ve iþlemlere, yatýrýmlara, imalat ve inþaat iþlerine iliþkin usul ve esaslarý düzenleyen yönetmeliði karara baðlamak,

    ð) Yönetmelikte belirlenen tutarlardaki gayrimenkul alým ve satýmý, kredi kullanýmý, yatýrým, imalat ve inþaat iþlerini karara baðlamak,

    h) Yönetim kurulu tarafýndan hazýrlanacak personel yönetmeliðini görüþüp karara baðlamak; bu yönetmelik ve yönetim kurulunca belirlenen personel politikalarý gözetilerek kullandýrýlacak norm kadrolarý onaylamak,

          ý) Yönetim kurulu üyelerine verilecek huzur hakký ile harcýrah miktarý ve ödenme esaslarýný görüþerek karara baðlamak,

          i) Yönetim kurulu tarafýndan verilen ortaklýktan çýkarma kararlarýna yapýlan itirazlarý görüþüp karara baðlamak,

          j) Diðer birliklerle müþterek çalýþma veya ayrýlma konusunda karar almak,

          k) Anasözleþmede yapýlmasý öngörülen deðiþiklikler hakkýnda karar vermek,

    l) Üst kuruluþa girmeye ve buradan ayrýlmaya karar vermek,

    m) Üst kuruluþ temsilcilerini seçmek,              

          n) Kanun (6102 sayýlý Kanunun 391 inci maddesinde sayýlanlar hariç), anasözleþme ve iyi niyet esaslarý ile genel kurul kararlarýna aykýrý olduðu ileri sürülen yönetim kurulu kararlarýnýn iptal edilip edilmeyeceði konusunda karar vermek,

          o) Kredi kullanma, ipotek verme ve rehin iþlemleri konusunda karar almak, ya da yönetim kuruluna yetki vermek,

          ö) Birliðin denetimini yapacak denetçiyi ve 6102 sayýlý Kanunun 397 nci maddesinin beþinci fýkrasýna göre çýkarýlan Yönetmeliðe göre denetim söz konusu ise yedeðini de seçmek,

    p) Þube açýlmasý konusunda karar vermek,

          r) Kurulmuþ ise, uzmanlar komitesi tarafýndan düzenlenen raporu görüþmek, Birliðin varlýðýnýn ve faaliyetlerinin geliþtirilip sürdürülmesi için gerekli telafi edici tedbirlere iliþkin kararlarý almak,

          s) Þirket ve diðer teþekküller kurmaya, bu þirket ve teþekküllere iþtirak etmeye veya bunlardan çýkmaya, vakýf kurmaya veya kurulu olanlara katýlmaya karar vermek veya bu konuda yönetim kurulunu yetkili kýlmak,

          þ) Kanun ve anasözleþme ile genel kurula tanýnmýþ olan diðer konular hakkýnda karar vermek.

 

(2) Bu maddede belirtilen görevlerle ilgili olarak yönetim kurulunca hazýrlanan teklifler, yönetmelik ve düzenleme taslaklarý ile bunlara iliþkin açýklayýcý bilgiler,  genel kuruldan en az 15 gün önce Birlik merkezinde Temsilcilerin incelemesine sunulur ve talep eden Temsilcilere birer sureti verilir.

 

            Bilançonun tasdiki ve ibra

MADDE 35-(1) Bilançonun onaylanmasýna iliþkin genel kurul kararý, kararda aksine açýklýk bulunmadýðý takdirde, yönetim kurulu üyeleri ile Birlik yöneticilerinin ibrasý sonucunu doðurur. Bununla birlikte, bilançoda bazý hususlar hiç veya gereði gibi belirtilmemiþse veya bilanço Birliðin gerçek durumunun görülmesine engel olacak bazý hususlarý içeriyorsa ve bu hususta bilerek ve isteyerek hareket edilmiþse onama ibra etkisini doðurmaz.

 

(2) Genel kurulca, görüþülen hesap dönemine iliþkin olarak seçilen denetçi tarafýndan düzenlenen raporlar genel kurulda görüþülmeden bilanço ve hesaplar kabul, yönetim kurulu üyeleri ibra edilmiþ sayýlmaz. Denetçi raporunun ve varsa denetim sonucunda genel kurul gündemine alýnarak görüþülmesi istenilen hususlarýn görüþülmesinden önce bilanço ve hesaplarýn kabulü ile ibra hakkýnda verilen kararlar geçerli deðildir.

 

(3) Divan baþkaný, varsa gerek Bakanlýðýn, gerekse denetçinin denetimi sonucunda genel kurul gündemine alýnarak görüþülmesi istenilen hususlarý yönetim kurulu üyelerinin ibralarýndan önce genel kurula açýklayarak müzakeresini saðlamak; bu kapsamda hangi hususlarýn ve maddi olaylarýn müzakere edildiðini, genel kurulda sorulan sorularý, verilen cevaplarý ve alýnan kararlarý tutanaða geçirmek zorundadýr.

 

(4) Ýbra edilmeyen yönetim kurulu üyeleri, ayný genel kurulda bu göreve tekrar seçilemez. Genel kurulca ibranýn geriye býrakýlmasýna karar verilmiþ ise, ibranýn geriye býrakýlmasý, yönetim kurulu üyelerinin tekrar seçilmelerine engel teþkil etmez. Ancak, ibranýn karara baðlandýðý genel kurul toplantýsýnda ibra edilmeyen yönetim kurulu üyelerinin üyelikleri kendiliðinden düþer.

 

          Ýbranýn etkisi

MADDE 36-  (1) Ýbra kararý genel kurul kararýyla kaldýrýlamaz. Bu konuda 24/4/1969 tarihli ve1163 sayýlý Kooperatifler Kanununun 53 üncü maddesi hükmü saklýdýr.

 

(2) Genel kurulun sorumluluktan ibraya iliþkin kararýnda, ibranýn kapsadýðý açýklanan maddi olaylara iliþkin ibra kararýna Temsilcilerinin çoðunlukla, olumlu oy kullanmalarý durumunda ilgili Kooperatifin dava hakký ortadan kalkar. Diðer Kooperatiflerin dava haklarý da ibra tarihinden itibaren altý ay geçmesiyle düþer.

 

          Birliðin uðradýðý zararýn tazmini

MADDE 37-  (1) Birliðin uðradýðý zararýn tazminini, birlik ve her bir Kooperatif isteyebilir. Kooperatifler tazminatýn ancak Birliðe ödenmesini isteyebilir.

 

(2) 6102 sayýlý Kanunun ilgili hükümleri saklý kalmak üzere; genel kurulda Birliðin uðradýðý zararýn tazmini için yönetim kurulu aleyhine tazminat davasý açýlmasý yönünde karar alýnmýþsa, bu davanýn birlik adýna kimin tarafýndan açýlacaðý da ayný kararda belirtilir ve dava, genel kurulca yetkili kýlýnanlar tarafýndan, genel kurul karar tarihinden itibaren bir ay içinde açýlýr ve bu sürenin geçirilmesi ile dava hakký düþmez. 

 

 

 

 

Kararlarýn tesiri 

MADDE 38- (1) Kanun ve anasözleþmeye uygun surette toplanmýþ genel kurulda alýnan kararlar, toplantýda bulunmayanlar veya aleyhte oy kullananlar hakkýnda da geçerli ve baðlayýcýdýr.

 

            Kararlarýn bozulmasý

MADDE 39-  (1) Aþaðýda yazýlý kimseler kanuna, anasözleþme hükümlerine ve iyi niyet esaslarýna aykýrý olduðu iddiasýyla genel kurul kararlarý aleyhine, toplantýyý izleyen günden baþlamak üzere bir ay içinde, birlik merkezinin bulunduðu yerdeki mahkemeye baþvurabilir:

          a) Toplantýda hazýr bulunup da kararlara muhalif kalarak keyfiyeti tutanaða geçirten veya oyunu kullanmasýna haksýz olarak müsaade edilmeyen yahut toplantýya çaðrýnýn usulü dairesinde yapýlmadýðýný veyahut gündemin gereði gibi ilan ve teblið edilmediðini yahut da genel kurul toplantýsýna katýlmaya yetkili olmayan kimselerin karara katýlmýþ bulunduklarýný iddia eden Temsilciler,

          b) Yönetim kurulu,

          c) Kararlarýn yerine getirilmesi yönetim kurulu üyelerinin þahsi sorumluluklarýný mucip olduðu takdirde bunlarýn her biri.

 

(2) Bozma davasýnýn açýldýðý ve duruþmanýn yapýlacaðý gün, yönetim kurulu tarafýndan birlik merkezinde görülebilecek bir yere asýlarak usulen ilan olunur.

         

          (3) Genel kurul kararýnýn bozulmasýna iliþkin mahkeme kararý, kesinleþtikten sonra bütün ortaklar için hüküm ifade eder. Bu kararýn bir sureti derhal ticaret siciline tescil ettirilir.

 

Genel kurul tutanaðý

MADDE 40-  (1) Genel kurul toplantýlarýnýn muteber olabilmesi için, Temsilciler tarafýndan yapýlan beyanlar ile muhalif kalanlarýn muhalefet sebeplerini, yapýlan seçimler ile verilen kararlarý içeren bir tutanak düzenlenir. Bu tutanakta, toplantýya katýlanlarýn sayýsý ile kullanýlan olumlu ve olumsuz oylarýn sayýsý ayrýca gösterilir.

 

(2) Genel kurul tutanaðý ile bu tutanaða ek olan belgelerin her sayfasýnýn altý, genel kurul divan heyeti ile varsa Bakanlýk temsilcisi tarafýndan imzalanýr. Tutanak eki olan belgelerin tutanaða aynen yazýlmasýna gerek olmayýp, tutanakta sadece bunlara ait yapýlan görüþmeler ve sonuçlarýnýn yazýlý olmasý ile eklerin tutanakta belirtildiði þekilde numaralandýrýlmýþ olmasý yeterlidir.

 

(3) Genel kurul tutanaðýnýn bir örneði veya genel kurulda alýnan kararlarýn tamamýný içeren bir doküman, Birlik merkezinde kooperatif temsilcilerinin kolayca görüp inceleyebilecekleri þekilde bir ay süreyle asýlý tutulur. Tutanaðýn bir örneði, Temsilcilerin istemi halinde kendilerine verilir. Genel kurul tutanaðý, ayrýca Kooperatif Bilgi Sistemine yüklenir.

 

          Genel kurul kararlarýnýn tescil ve ilaný

MADDE 41-  (1) Birlik genel müdürü, bulunmadýðý durumlarda vekili, toplantýya çaðrýnýn usulüne uygun yapýldýðýný gösteren belgeler ile ortaklar cetveli ve noterce onaylanmýþ genel kurul tutanaðýnýn bir suretini toplantý tarihinden itibaren 15 (onbeþ) gün içinde ilgili ticaret sicili müdürlüðüne vererek veya verilmesini saðlayarak tescil ve ilana tabi hususlarý tescil ve ilan ettirmekle yükümlüdür.

 

          Bakanlýða gönderilecek belgeler

            MADDE 42-  (1) Toplantý gününden itibaren en geç bir ay içinde, yönetim kurulu ve denetçi raporlarý, varsa uzmanlar komitesi raporlarý ile bilanço ve gelir-gider cetvelleri, genel kurul toplantý tutanaðý ile ortaklar cetvelinin ve istenebilecek diðer belgelerin onaylý birer örneði,  Birliðin Ticaret Siciline tescil edildiði yerdeki Valiliðe (Ticaret Ýl Müdürlüðü`ne) verilir.

B) YÖNETÝM KURULU

           

            Yönetim kurulu üyelerinin seçimi ve görev süresi

MADDE 43-  (1) Birlik yönetim kurulu, genel kurulca en çok dört yýl için seçilen en fazla 6 (altý) üye ile birlik genel müdürü veya vekilinden oluþur. Yönetim kuruluna seçilen asýl üye sayýsý kadar da ayný süreyle yedek üye seçilir. Görev süresi dolan yönetim kurulu üyelerinin görevleri, altý ayý geçmemek üzere, yapýlacak ilk genel kurul toplantýsýna kadar devam edebilir.

 

(2) Süresi sona eren yönetim kurulu üyelerinin tekrar seçilmeleri mümkündür. 

 

(3) Yönetim kurulu üyelerinin azli söz konusu ise, ayný genel kurulda yeni seçilen yönetim kurulu üyeleri öncekilerin görev sürelerini tamamlar.

           

            Seçilme þartlarý ve baðdaþmayan görevler

            MADDE 44-  (1) Yönetim kurulunun Kooperatif Temsilcileri arasýndan seçimle iþ baþýna gelen asýl ve yedek üyelerinde gerek seçimleri sýrasýnda, gerekse görev yaptýklarý süre içinde aþaðýdaki þartlar aranýr.        

          a) Türk vatandaþý olmak,

          b) En az ilk okul mezunu olmak,

    c) Devletin güvenliðine karþý suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin iþleyiþine karþý suçlar, zimmet, irtikâp, rüþvet, hýrsýzlýk, dolandýrýcýlýk, sahtecilik, görevi kötüye kullanma, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karýþtýrma, edimin ifasýna fesat karýþtýrma, suçtan kaynaklanan malvarlýðý deðerlerini aklama veya kaçakçýlýk suçlarýndan ya da 1163 sayýlý Kanun hükümlerine göre mahkûm olmamak,

ç) Diðer asýl üyeler ve yedek üyelerle eþ veya ikinci dereceye kadar, ikinci derece dahil, kan ve kayýn hýsýmlýk iliþkisi olmamak,

d) Birliðin çalýþtýðý ürünler üzerinde ticaret ve komisyonculuk iþleri ile para veya mal olarak faizle kredi verme iþlerinden herhangi birisini yapmamak veya bu iþleri yapanlarla menfaat veya eþ ya da birinci dereceden hýsýmlýk iliþkileri bulunmamak,

e) Gerek ortaðý olduðu kooperatif ve baðlý olduðu birliðin, gerekse ayný ürün üzerinde çalýþan baþka kooperatif veya birliðin personeli olmamak,

  f) Baþka bir tarým satýþ kooperatifleri birliðinde yönetim kurulu üyesi olmamak,

  g) Ayný zamanda Birliðin denetçisi olmamak.

         

        (2) Genel kurulca seçilecek yönetim kurulu üyelerinin hem asýl, hem de yedeklerinin en az ikisinin dört yýllýk yükseköðrenim görmüþ kiþilerden olmasý ve bunlarýn da birinci fýkranýn (b) bendi dýþýndaki koþullarý taþýmasý þarttýr. Temsilciler ve genel kurula katýlma hakkýna sahip kooperatif ortaklarý dýþýndan yükseköðretim kotasýndan seçilen kiþilerin yönetim, pazarlama, ürün ticareti, denetim, finansman, mühendislik, hukuk ve benzeri konularýn birinde en az beþ yýllýk iþ deneyimine sahip olmalarý þarttýr. Bu þekilde, temsilciler ve kooperatif ortaklarý dýþýndan seçilecek yönetim kurulu üyeliði adaylarý hakkýnda Bakanlýðýn uygun görüþünün seçimli genel kurul öncesinde alýnmasý zorunludur. Yönetim kurulu üyeliði için aday olmak isteyenler, genel kurul tarihinden en az bir ay önce Birliðe yazýlý olarak baþvurur. Söz konusu baþvurular, genel kurul tarihinden en az yirmi gün önce Birlik tarafýndan Bakanlýða uygun görüþ alýnmak üzere adli sicil belgeleri ile birlikte topluca intikal ettirilir. Bakanlýk, ilgili mevzuat çerçevesinde bu baþvurulara iliþkin görüþünü genel kurul tarihinden en az on gün önce Birliðe bildirir.

 

(3) Yönetim kurulu asýl üyeliðine seçilenlerden, kooperatif yönetim kurulu üyesi veya denetçisi olanlarla birlik denetçisi olarak görevli bulunanlar,  bunlardan ancak birini tercih etmek zorundadýr.

 

(4) Yönetim kurulu üyelerinin seçilme þartlarý denetçi tarafýndan araþtýrýlýr. Bu þartlarý taþýmadýklarý halde seçilenler ile sonradan kaybedenlerin görevleri kendiliðinden sona erer. Görevi sona eren yönetim kurulu üyelerinin yerine sýrasýyla yedekler çaðrýlýr.

 

(5) Haklarýnda birinci fýkranýn (c) bendinde belirtilen suçlarla ilgili olarak kamu davasý açýlmýþ olanlarýn görevleri ilk genel kurul toplantýsýna kadar devam etmekle beraber,  yönetim kurulunca bu durumdaki üyelerin genel kurulca azli veya göreve devamý hakkýnda karar alýnmak üzere yapýlacak ilk genel kurul gündemine madde konulur.

 

(6) Yönetim kurulu üyeleri,  Kooperatiflerin ve Birliðin hissedarý olduklarý þirketlerde, katýldýklarý vakýflarda ve diðer teþekküllerde yönetim kurulu üyesi veya denetçi olamaz, personel olarak yahut baþka bir þekilde ücretli görev alamaz.

 

(7) Bu maddenin altýncý fýkrasýnda belirtilen diðer görevleri bulunmasýna raðmen yönetim kurulu üyesi olarak seçilenler, seçildikleri tarih itibariyle diðer görevlerinden ayrýlmak zorundadýr. Bu görevlerinden ayrýlmayanlarýn yönetim kurulu üyeliðine seçilmelerine iliþkin iþlemler hükümsüzdür. Seçildikten sonra altýncý fýkradaki diðer görevleri edinen yönetim kurulu üyelerinin sonradan edindikleri görevlere iliþkin seçilme veya görevlendirme iþlemleri ile sözleþmeler de hükümsüzdür. Seçilme iþlemleri bu þekilde hükümsüz olanlarýn yerine yedekleri çaðrýlýr.

 

(8) Yönetim kurulu üyelerinin fiilen bu görevleri yürüttükleri dönemde; bunlarýn (12/4/2011 tarihinden önce seçilen ya da göreve baþlayan eþ veya hýsýmlarýnýn durumu saklý kalmak üzere)  eþ ve ikinci derece dahil kan ve kayýn hýsýmlarý,  birlik ve Kooperatifler ile bunlarýn % 50`den fazla hissedarý olduklarý þirketlerde, katýldýklarý vakýflarda ve diðer teþekküllerde yönetim kurulu üyesi veya denetçi olamaz, personel olarak veya baþka bir þekilde ücretli olarak iþe alýnamaz.

         

          (9) Bu madde hükümlerine aykýrý uygulamalar denetçi tarafýndan araþtýrýlýr.

 

Yönetim kurulu üyelerinin deðiþik kooperatifleri temsil etmesi

MADDE 45- (1) Yönetim kurulu üyeleri, deðiþik Kooperatiflerin temsilcileri arasýndan seçilir. Ancak Birliðe baðlý Kooperatif sayýsý, yükseköðretim mezunu kotasý dýþýnda seçilen yönetim kurulu üyelerinin sayýsýndan az ise, her kooperatife en az bir üyelik verilmek kaydýyla, ayný Kooperatiflerin temsilcileri arasýndan birden fazla üye seçilir. 

 

(2) Kooperatif sayýsý,  yükseköðretim mezunu kotasý dýþýnda seçimle gelen yönetim kurulu üye sayýsýndan fazla olan birliklerde, ayný kooperatiften seçime katýlan Temsilcilerden fazla oy alan yönetim kurulu üyeliðine seçilmiþ sayýlýr.

 

(3) Yükseköðretim mezunu kotasýndan seçilenlerin de mensubu olduklarý Kooperatiflerin diðer temsilcilerinin yukarýdaki fýkralar kapsamýnda yönetim kurulu üyeliklerine seçilip seçilmediklerine bakýlmaksýzýn, kendi aralarýnda farklý kooperatifleri temsil etmesi esastýr. Ancak, Kooperatif Temsilcileri veya ortaklarý dýþýndan yönetim kurulu üyeliðine seçilenlerin Kooperatifleri temsil etme zorunluluðu yoktur.

 

(4) Boþalan yönetim kurulu üyeliklerine yedeklerin çaðrýlmasýnda da yukarýdaki esaslar gözetilir. 

 

Yönetim kurulunun görev ve yetkileri

MADDE 46- (1) Yönetim kurulu, karar organý olarak kanun, anasözleþme ve genel kurul kararlarý doðrultusunda birlik faaliyetlerinin yürütülmesine iliþkin ilke ve esaslarý saptar, yýllýk çalýþma programlarý, politika ve stratejiler ile personel politikasýný belirler, iþ ve iþlemlerin bunlara uygun yürütülmesini gözetir, genel kurul ve yönetim kurulu kararlarýnýn yerine getirilmesini denetler ve açýkça genel kurulun yetkisinde tanýmlanan hususlar dýþýnda Birliðin iþletme konusunun ve amacýnýn gerçekleþtirilmesi için gerekli olan kararlarý alýr. Yönetim kurulu Birliðin iþlerini genel müdür veya vekili aracýlýðýyla yürütür.

 

(2) Yönetim kurulunun bu kapsamdaki baþlýca görev ve yetkileri þunlardýr:

          a) Birlik çalýþmalarýnýn düzenli yürütülmesini saðlayacak esaslarý tespit etmek ve prensip niteliðinde olan veya mevzuat hükümlerine göre yönetim kurulunun kararýna baðlý bulunan konular hakkýnda karar vermek,

b) Genel kurula sunulacak Birliðin çalýþma politika ve stratejilerini, performans hedeflerini, teklif, rapor, finansal tablolarýný, yýllýk çalýþma programýný ve bütçeyi süresi içinde doðru olarak hazýrlamak ve/veya hazýrlatmak,

c) Ana ve tali ürünlerin alým, iþleme, deðerlendirilme ve satýþýna iliþkin yöntem, ilke ve esaslarý belirlemek,

ç) Kooperatiflerce alýnacak ürünlerin alýnma þeklini, Kooperatifler ve bunlarýn ortaklarýna verilecek avanslarý ve bu iþlemlerle ilgili hesaplaþma esaslarýný tespit etmek,

d) Birliðin personel politikalarýný belirlemek, personel iþ ve iþlemlerinin personel yönetmeliði hükümlerine ve personel politikasýna uygun olarak yürütülmesini gözetmek, bu konuda Genel Müdürlükçe sunulacak konularý karara baðlamak,

          e) Kooperatiflerin iþlerinin düzenli ve etkin bir þekilde yürütülmesini kolaylaþtýrmak amacýyla gerekli tedbirleri almak,

          f) Genel Kurul gündemini tespit etmek ve genel kurulu toplantýya çaðýrmak,

          g) Süresi içinde yapýlmayan kooperatif genel kurul toplantýlarýnýn yapýlmasýný saðlamak,

          ð) Kooperatif ortaklarýnýn Kooperatiflere verecekleri beyannamelerin esaslarýný belirlemek,

          h) Kooperatifler ve ortaklarý ile diðer üreticilere kullandýrýlacak kredilerin, açýlma ve kullandýrýlma esaslarý ile kullandýrýlan kredilerin tahsili ve ertelenmesi konularýný karara baðlamak,

          ý) Birlik ve Kooperatiflerde istihdam edilecek müdür ve diðer personelde aranacak þartlar ile atama, nakil, terfi, görevden alma, kadro ve özlük haklarý ile sair esaslarý düzenleyen personel yönetmeliðini hazýrlayarak genel kurula sunmak,                 

          i) Ýhtiyaç duyulan diðer yönetmelikleri hazýrlamak veya hazýrlatmak ve genel kurulun onayýna sunmak,

          j) Birlik genel müdürlüðünce kiralanacak fabrika ve tesisler ile satýn alýnacak makine, ekipman, teçhizata,  bakým ve onarým iþlerine karar vermek,

          k) Defter, hesap ve kayýtlarýn mevzuata uygun tutulmasýný saðlamak ve gözetmek,

          l) Dava açmaya, davadan vazgeçmeye, sulh ve feragate karar vermek ve alacak tahsilinden vazgeçmek,

          m) Görev, yetki ve sorumluluklarý çerçevesinde, teftiþ ve denetime yetkili kimselerin isteyecekleri her türlü bilgi ve belgeyi, süresi içinde vermek veya verilmesini saðlamak ve onlarýn iþlerini kolaylaþtýrmak,          

          n) Ýþtiraklerde Birliðin temsili konusunda karar vermek,

    o) Genel kurulca kabul edilen yönetmelik hükümleri çerçevesinde ve yönetmelikle verilen yetkiler kapsamýnda, gayrimenkul alým ve satýmý ile gayrimenkul üzerindeki diðer tasarruf ve iþlemlere,  kredi kullanýmýna, yatýrýmlara, imalat ve inþaat iþlerine karar vermek ve bunlarý uygulatmak,

          ö) Ertelenecek birlik alacaklarý hakkýnda karar vermek,

        p) Ortak kooperatifler ile ortak olmak için baþvuran kooperatiflerin anasözleþmede belirtilen þartlarý taþýyýp taþýmadýklarýný araþtýrmak, çýkacak veya çýkarýlacak kooperatifler hakkýnda karar vermek,

          r) Kredi kullanýmý için birlik gayrimenkulleri üzerine ipotek konulmasýna ve birlik taþýnýrlarýnýn rehin ettirilmesine karar vermek,

          s) Ýþtiraklerin sermaye artýþý kararlarýna katýlmaya karar vermek,

          þ) Alým-satým merkezleri ile genel kurul kararý doðrultusunda þube açmak,

    t) 4572 sayýlý Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fýkrasý hükümleri çerçevesinde uzmanlar komitesi kurmak, uzmanlar komitesinin hazýrladýðý raporu genel kurula sunmak,

          u) Birlik genel müdürünün veya vekilinin ücretini belirlemek ve bu konuda genel kurulu bilgilendirmek,

          ü) Kanun ve anasözleþmeyle yönetim kurulunun yetkisine býrakýlan diðer hususlarda karar vermek.

       

    (3) Yönetim kurulu; kanun, anasözleþme ve ilgili mevzuat ile münhasýran yönetim kuruluna verilmiþ olanlar hariç olmak üzere, yukarýdaki görev ve yetkilerinden, kendi sorumluluðu saklý kalmak kaydýyla, Birlik iþlerinin yürütülmesinin zorunlu kýldýðý görev ve yetkileri genel müdüre veya vekiline devredebilir. Ayrýca, genel müdür veya vekilinin, 54 üncü maddede tanýmlanan görev ve yetkilerini kullanmasý için gerekli kolaylýðý ve imkanlarý saðlar ve bu görev ve yetkileri kullanmasýný engellemekten kaçýnýr.

 

Görev bölümü ve toplantýlar

MADDE 47- (1)Yönetim kurulu üyeleri; seçimlerini takiben yapacaklarý ilk toplantýda seçimle gelen üyeler arasýndan bir baþkan ve bir baþkan vekili seçerek görev bölümü yapar. Ayrýca bu toplantýda yönetim kurulu toplantýlarýna çaðrýnýn ne þekilde yapýlacaðý kararlaþtýrýlýr. Toplantýya çaðrýnýn ispat edilebilecek bir yöntemle yapýlmasý zorunludur. 

 

(2) Yönetim kurulu; baþkanýn,  baþkanýn yokluðunda genel müdürün veya vekilinin çaðrýsý üzerine toplanýr. Her üye yönetim kurulunun toplantýya çaðrýlmasýný baþkandan yazýlý olarak isteyebilir.     

      

(3) Yönetim kurulu ayda bir kez olaðan olarak toplanýr. Kooperatif ve birlik iþlerinin zorunlu kýldýðý durumlarda, gerekçeli olarak olaðanüstü toplanabilir. Gündemin yoðunluðuna göre bir günü aþan toplantýlar tek toplantý sayýlýr. Toplantý, en az yarýdan fazla üyenin katýlmasýyla yapýlýr. Kararlar toplantýda hazýr bulunanlarýn çoðunluðu ile verilir. Oylarýn eþitliði halinde keyfiyet gelecek toplantýya býrakýlýr. Bu toplantýda da eþitliðin devam etmesi halinde söz konusu teklif reddedilmiþ sayýlýr.

 

(4) Toplantýlarda bulunmayan üyeler temsilen oy kullanamaz ve toplantýlara vekil aracýlýðý ile de katýlamaz.

 

(5) Toplantýlar birlik merkezinde yapýlýr. Ancak, üyelerin çoðunluðunun onayý ile baþka herhangi bir yerde de yapýlabilir.

 

(6) Alýnan kararlarýn, kullanýlmadan önce notere onaylattýrýlmýþ bir karar defterine tarih ve numara sýrasýyla yazýlmasý veya kararlarý içeren tutanaklarýn bu deftere yapýþtýrýlarak kenarlarýnýn birlik mührü ile mühürlenmesi þarttýr. Tüm üyelerin isimleri kararýn baþ tarafýna yazýlýr ve alt tarafý toplantýya katýlanlarca boþluk býrakýlmaksýzýn isim yazýlarak imzalanýr.

 

(7) Verilen karara karþý olanlarla çekimser kalan üyeler, karþý olma veya çekimser kalma sebeplerini kararýn altýna yazarak imzalar. Toplantýya katýldýðý halde, alýnan kararlarý imzalamayan veya karara muhalefet þerhini düþmeyen üye ilgili toplantýya katýlmamýþ sayýlýr.

 

Yönetim kurulu toplantý gündemi 

MADDE 48- (1) Yönetim kurulu toplantýlarýna ait gündem Genel Müdürlük tarafýndan hazýrlanýr. Ancak gerekli durumlarda yönetim kurulu baþkaný tarafýndan da hazýrlanabilir. 

 

(2) Gündem deðiþikliði veya gündeme madde eklenmesi, yönetim kurulunca bu hususta karar alýnmasý halinde mümkündür.

 

Müzakereye katýlma yasaðý

MADDE 49- (1) Yönetim kurulu üyesi, kendisinin birlik dýþý kiþisel menfaatiyle veya alt ve üst soyundan birinin ya da eþinin yahut üçüncü derece dâhil üçüncü dereceye kadar kan ve kayýn hýsýmlarýndan birinin, kiþisel ve birlik dýþý menfaatiyle Birliðin menfaatinin çatýþtýðý konulara iliþkin müzakerelere katýlamaz. Bu yasak, yönetim kurulu üyesinin müzakereye katýlmamasýnýn dürüstlük kuralýnýn gereði olan durumlarda da uygulanýr. Tereddüt uyandýran hallerde, kararý yönetim kurulu verir. Bu oylamaya da ilgili üye katýlamaz. Menfaat uyuþmazlýðý yönetim kurulu tarafýndan bilinmiyor olsa bile, ilgili üye bunu açýklamak ve yasaða uymak zorundadýr.

 

(2) Bu hükümlere aykýrý hareket eden yönetim kurulu üyesi ve menfaat çatýþmasý nesnel olarak varken ve biliniyorken ilgili üyenin toplantýya katýlmasýna itiraz etmeyen üyeler ve söz konusu üyenin toplantýya katýlmasý yönünde karar alan yönetim kurulu üyeleri bu sebeple Birliðin uðradýðý zararý tazminle yükümlüdür.

 

(3) Müzakereye, yasak nedeniyle katýlmamanýn sebebi ve ilgili iþlemler yönetim kurulu kararýna yazýlýr.

 

 

 

Üyeliðin boþalmasý

MADDE 50- (1) Yönetim kuruluna Temsilciler ve/veya Kooperatif ortaklarý arasýndan seçilen üyelerin;

    a) Ölümü veya istifa etmeleri,

          b) Geçerli ve makul bir özür olmaksýzýn arka arkaya üç toplantýya katýlmamalarý veya özürlerinin sürekli olarak altý aydan fazla sürmesi,

          c) Müteselsil kefalet borçlarý dahil kooperatif ve/veya birliðe olan borçlarýný vadeyi takip eden altý ay içerisinde ödememeleri (erteleme sebepleri hariç),

    ç) Görevde bulunduklarý her iþ yýlýnda rekolte beyannamesi vermemeleri ya da Ýl ve Ýlçe Hasar Tespit Komisyonlarýndan þahýs bazýnda alýnacak veya diðer resmi kurumlarca düzenlenecek geçerli bir belgeyle tespit edilen doðal afet, bitki hastalýklarý gibi kendi elinde olmayan nedenler dýþýnda rekolte beyannamelerinde ürün teslim edemeyeceklerini bildirmeleri,

          d) Söz konusu iþ yýlýnda baþka bir oran veya usul belirlenmemiþse teslimini taahhüt ettiði ürünün en az %50`sini, baþka bir oran belirlenmiþse bu oran doðrultusunda ortaðý olduðu Kooperatiflere taahhüt ettiði ürünü teslim etmemeleri (Kooperatif anasözleþmesindeki istisnai haller hariç),

          e) Kooperatif ortaklýðýndan çýkmalarý veya çýkarýlmalarý,

          f) Yönetim kurulu üyeliðine seçilmeye mani halleri bulunduðunun sonradan anlaþýlmasý veya seçilme þartlarýndan birini kaybetmeleri,

          g) Temsilcisi olduðu Kooperatifin ortaklýktan çýkmasý veya çýkarýlmasý,

hallerinde görevleri kendiliðinden sona erer.  Bu durum ilgili yönetim kurulu üyesine yönetim kurulu baþkaný, yokluðunda baþkan vekili tarafýndan yazýlý olarak bildirilir.

 

          (2) Yönetim kuruluna Kooperatif Temsilcileri ve ortaklarý dýþýndan bir üye seçilmiþ ise, bunlarýn hakkýnda birinci fýkranýn (a), (b) ve (f) bentleri dýþýndakiler uygulanmaz. Temsilciler arasýndan seçilen yönetim kurulu üyesinin, ortaðý olduðu Kooperatiften temsilci seçilememesi durumunda da üyeliði, görev süresinin sonuna kadar devam eder.

        

          (3) Yönetim kurulu üyeliðinin boþalmasý halinde, yedekler arasýndan sýralamaya göre 45 inci madde saklý kalmak üzere yönetim kurulu kararýyla yedek üyeler göreve çaðrýlýr.

   

    (4) Yönetim kurulu toplantý nisabýný kaybederse boþalan yönetim kurulu üyeliklerine birlik genel müdürü veya vekili tarafýndan gecikilmeksizin yeteri kadar yedek üye çaðrýlýr.

 

(5) Yedek üyelerle de yönetim kurulunun tamamlanamamasý halinde, eðer yönetim kurulu toplantý nisabýný kaybetmemiþse, üyelik þartlarýný haiz birini geçici olarak yönetim kurulu üyeliðine seçip ilk genel kurulun onayýna sunar. Onaylanmasý halinde selefinin süresini tamamlar. Yönetim kurulu toplantý nisabýnýn altýna düþmüþse, mahkemeden alacaklarý izinle genel müdür veya vekili ya da Kooperatiflerden biri tarafýndan seçimler yapýlmak üzere derhal genel kurul toplantýya çaðrýlýr.

 

Sorumluluk ve yasak muameleler

  MADDE 51- (1) Birlik yönetim kurulu ile temsile yetkili personeli, tüm faaliyet ve kararlarýnda, iþ ve iþlemlerinde genel kabul görmüþ rasyonel iþletmecilik uygulamalarý ile kurumsal yönetim ve kooperatifçilik ilkelerini dikkate alýr, Birliðin kuruluþ amaçlarý doðrultusunda hareket eder; varlýklarýný, mali yapýsýný ve rekabet gücünü koruyup geliþtirme yönünde gerekli titizliði gösterir ve basiretli bir tacir gibi davranýr.

  

(2) Üyeler, yönetim kurulundaki faaliyetleri sýrasýnda öðrendikleri Birlik ve Kooperatifler ile bu kuruluþlarýn baðlý ortaklýklarýnýn ticaret veya iþletme sýrlarýný saklamakla yükümlüdür.

 

(3) Yönetim kurulu, gerekli defter ve belgeler ile genel kurul belgelerinin ve ortak listelerinin muntazaman hazýrlanýp, tutulup, saklanmasýndan ve gelir - gider hesabý ile yýllýk bilançonun kanuni hükümlere uygun olarak hazýrlanýp incelenmek üzere denetçiye verilmesinden sorumludur. 

 

(4) Yönetim kurulu üyelerinin alt ve üst soylarýndan biri, eþi ya da üçüncü dereceye kadar, üçüncü derece dahil, kan ve kayýn hýsýmlarýndan herhangi biri Birliðe nakit borçlanamaz. Bu kiþiler için Birlik kefalet, garanti ve teminat veremez, sorumluluk yüklenemez, bunlarýn borçlarýný devralamaz. Aksi hâlde, Birlik alacaklýlarý bu kiþileri, Birliðin yükümlendirildiði tutarda Birlik borçlarý için doðrudan takip edebilir.

 

(5) Yönetim kurulu üyeleri kanundan veya anasözleþmeden doðan bir görevi veya yetkiyi devrettiðinde, devralan kiþilerin seçiminde makul derecede özen göstermediklerinin ispat edilmesi hâlinde, bu kiþilerin fiil ve kararlarýndan sorumludur.

 

(6) Yönetim kurulunca Birliði tanýtma ve ortak kaydetmek amacýyla yapýlacak ilan, reklam ve açýklamalar, eksik ve gerçeðe aykýrý olamayacaðý gibi, yanýltýcý bilgi ve unsurlar taþýyamaz.

 

(7) Yönetim kurulu üyeleri ve Birlik personeli ortaklýk iþlemleri dýþýnda kendisi veya baþkasý namýna, bizzat veya dolaylý olarak Birlikle, Birliðin çalýþma konusuna giren bir ticari muamele yapamaz.

 

(8) Yönetim kurulu üyeleri ve temsile yetkili þahýslar, genel kurulun devredemeyeceði yetkileri kullanamaz.

 

(9) Yönetim kurulu üyeleri, kendi kusurlarýndan ileri gelen zararlardan sorumlu olup, Birliðe tazmin etmekle yükümlüdür. Birden çok üyenin ayný zararý tazminle yükümlü olmalarý hâlinde, bunlardan her biri, kusuruna ve durumun gereklerine göre, zararýn þahsen kendisine yükletilebildiði ölçüde bu zarardan diðerleriyle birlikte müteselsilen sorumlu olur.

 

(10) Kusurlu olmadýðýný ispat eden üyeler ile, karara muhalif kalýp durumu hemen denetçiye yazýlý olarak bildiren veya özrü nedeniyle toplantýda hazýr bulunmayan üyeler sorumluluktan kurtulur.

 

(11) Sorumlu olanlara karþý tazminat isteme hakký, davacýnýn zararý ve sorumluyu öðrendiði tarihten itibaren iki ve her hâlde zararý doðuran fiilin meydana geldiði günden itibaren beþ yýl geçmekle zamanaþýmýna uðrar. Þu kadar ki, bu fiil cezayý gerektirip, Türk Ceza Kanununa göre daha uzun dava zamanaþýmýna tabi bulunuyorsa, tazminat davasýna da bu zamanaþýmý uygulanýr.

 

            Cezai sorumluluk

MADDE 52-  (1) Yönetim kurulu üyeleri ve Birlik personeli suç teþkil eden fiil ve hareketlerinden ve özellikle birliðin para ve mallarý, bilânço, tutanak, rapor ve baþka bütün evrak, defter ve belgeleri üzerinde iþledikleri suçlardan dolayý `kamu görevlisi` gibi cezalandýrýlýr.

 

(2) 1163 sayýlý Kanunun ceza hükümleri birlik yönetim kurulu üyeleri ile personeli hakkýnda da uygulanýr.

 

            Yönetim kurulu üyelerinin ücretleri

MADDE 53-  (1) Yönetim kurulunun seçimle gelen üyelerine katýlacaklarý her yönetim kurulu toplantýsý baþýna bir huzur hakký ve toplantý için yapacaklarý seyahatler için harcýrah ödenir. Ödemenin miktar ve þekli genel kurulca kararlaþtýrýlýr. Yönetim kurulu üyelerine ödenecek huzur hakký ve harcýrah ayda en fazla iki toplantýyý geçemez. Birlik genel müdürü veya vekiline, yönetim kurulu üyesi sýfatýyla ayrýca huzur hakký ve harcýrah ödenmez.

 

(2) Yönetim kuruluna verilecek huzur hakký ve harcýrahlar; Birliðin gelir durumu, iþ hacmi ve mali imkanlarý ile sektördeki benzer ve ayný hacimdeki kuruluþlarda uygulanan ödemeler gözetilerek makul tutarlarda belirlenir. Ancak, her bir yönetim kurulu üyesine toplantý baþýna ödenecek huzur hakký tutarý;  Birliðin yýllýk net satýþý 20 (yirmi) milyon Türk Lirasý`na kadar ise brüt asgari ücretin bir katýný, yýllýk net satýþý 20 (yirmi) milyon ile 100 (yüz) milyon Türk Lirasý arasýnda ise brüt asgari ücretin iki katýný, 100 (yüz) milyon Türk Lirasýnýn üzerinde ise brüt asgari ücretin üç katýný; toplantýlar için ödenecek yolluk tutarý ise, kamu personeline ödenen en yüksek harcýrah tutarýnýn üç katýný geçemez. Yönetim kurulu baþkanlarýna verilecek huzur hakký için, toplantý baþýna yukarýdaki þekilde belirlenen üst sýnýrlar sýrasýyla brüt asgari ücretin 1/8, 1/4 ve 1/2`si kadar artýrýlabilir.

 

        (3) Yönetim kurulu üyelerinin, yönetim kurulu toplantýlarý dýþýnda, Birliðin iþleri ve görevleriyle doðrudan baðlantýlý hususlarda yaptýklarý seyahatleri için, yol gideri ve konaklama bedeli ile  genel kurulca kararlaþtýrýlan günlük tutarlarý geçmemek üzere, harcýrah ödenebilir veya  belge karþýlýðýnda yaptýklarý harcamalarý karþýlanabilir.

 

(4) Yönetim kurulu üyelerine, açýk bir gündem maddesiyle, genel kurulca kararlaþtýrýlan yukarýdaki nevi ve miktarlarýn dýþýnda hiçbir ödeme yapýlamaz.

 

 

 

Genel Müdürlük

MADDE 54-  (1) Genel Müdürlük, birliðin genel müdürü veya vekili ile diðer personelden teþekkül eder.

 

  (2) Birlik genel müdürü ve varsa genel müdür yardýmcýlarý, en az dört yýllýk yükseköðretim kurumlarýndan mezun, kamu kurum ve kuruluþlarýnda ya da kooperatif ve birliklerde veya özel kuruluþlarda yönetim, pazarlama, ürün ticareti, denetim, finansman veya bu kuruluþlarýn faaliyet konularýnda en az sekiz yýl çalýþmýþ, 1163 sayýlý Kanunda sayýlan ve yönetim kurulu üyelik görevine seçilmeye engel teþkil eden suçlar veya görevi kötüye kullanma suçu nedeniyle mahkum olmayan kiþiler arasýndan yönetim kurulunca atanýr.

 

  (3) Birlik genel müdürü ve genel müdür yardýmcýlarý, yönetim kurulu tarafýndan ancak Birliðin amaç ve faaliyet konularýnýn zorunlu kýldýðý makul, kabul edilebilir ve objektif gerekçelere dayanýlarak görevden alýnabilir.

 

 (4) Diðer personelde aranacak þartlar, sýnavla iþe alýnacak personel için uygulanacak sýnav esaslarý, atama, nakil, terfi, görevden alma, kadro ve özlük haklarý ile sair esaslar, birlik yönetim kurulunca hazýrlanarak genel kurul tarafýndan  kabul edilecek yönetmelikte gösterilir.

 

(5) Söz konusu yönetmelikte personel kadrolarýnýn tespiti sýrasýnda, bunlardan hangilerinin imza yetkisini haiz kadrolar olduðu açýkça belirtilir.

 

(6) Mevsimlik personel hariç olmak üzere, Birlikte istihdam edilecek personelin sýnavla iþe alýnmasý, seksiyon, iþletme ve fabrika müdürlüðü görevine atanacaklarýn yüksek tahsilli, Birlik, baðlý iþletme ve kooperatiflerde teknik eleman kadrosunda istihdam edileceklerin de en az teknik ve/veya meslek lisesi mezunu olmalarý gereklidir.

 

(7) Genel müdür, bulunmadýðý zamanlarda kendisini ayný yetki ve sorumlulukla temsil etmek üzere Birlik adýna imza yetkisi bulunan ve görev unvaný en yüksek olanlardan birini vekil býrakýr.

 

(8) Genel müdür veya vekili, Birlik iþleri hakkýnda yönetim kuruluna ve denetçilere istenilen her türlü bilgi ve belgeyi doðru ve süresi içinde vermeye mecburdur.

 

(9) Genel müdür veya vekili, yönetim kuruluna özellikle ürün alýmý ve deðerlendirmesi, taþýnmaz ve diðer mal ve hizmet alým ve satýmý,  kredi ve yatýrým, imalat ve inþaat, personel ve ortaklýk iþ ve iþlemleri konusundaki öneri ve görüþlerini teklif veya rapor þeklinde yazýlý olarak sunar. Yanlýþ ve yanýltýcý görüþ ve önerilerde bulunamaz.

 

  (10) Birliðin iþleri kanun, anasözleþme ve diðer mevzuat hükümleri ile genel kurul ve yönetim kurulu kararlarýna uygun olarak, genel müdürün yönetim ve koordinasyonunda genel müdürlük tarafýndan yürütülür. Birlik genel müdürü, birlik faaliyetlerinin yönetilip yönlendirilmesinden sorumlu olup; Kanun, anasözleþme, genel kurul ve yönetim kurulu kararlarý ile yýllýk çalýþma programlarý, politika ve stratejik hedefler doðrultusunda birlik faaliyetlerinin yürütülmesi için uygun idari yapýyý oluþturur, yönetir ve yönlendirir, yönetim kurulu tarafýndan belirlenen politikalar çerçevesinde ürün alým ve deðerlendirme faaliyetlerini koordine eder ve personel planlamasý yapar. Birliðin çalýþma programýný, politika ve stratejilerini hazýrlar ve yönetim kurulu kararýna sunar. Kanun, anasözleþme ve ilgili mevzuat ile münhasýran genel kurul ve yönetim kuruluna verilmiþ olanlar hariç olmak üzere Birlik iþlerinin yürütülmesinin zorunlu kýldýðý tüm görevler, iþ ve iþlemler, birlik genel müdürü veya vekilinin yönetim ve koordinasyonunda Genel Müdürlük tarafýndan yürütülür ve yetkiler kullanýr.

 

(11) Genel müdür ve temsile yetkili personel, tüm faaliyet ve kararlarýnda, iþ ve iþlemlerinde genel kabul görmüþ rasyonel iþletmecilik uygulamalarý ile kurumsal yönetim ve kooperatifçilik ilkelerini dikkate alýr, Birliðin kuruluþ amaçlarý doðrultusunda hareket eder; varlýklarýný, mali yapýsýný ve rekabet gücünü koruyup geliþtirme yönünde gerekli titizliði gösterir ve basiretli bir tacir gibi davranýr.

 

(12) Genel müdür ve Genel Müdürlük bu kapsamda aþaðýdaki görev ve yetkilere sahiptir:

a) Birliðin faaliyet politika ve stratejilerini, performans hedeflerini, teklif, rapor, finansal tablolarýný, yýllýk çalýþma programýný ve bütçesini taslak olarak doðru ve süresi içinde hazýrlamak ve yönetim kuruluna sunmak; verilen yetkiler çerçevesinde, genel kurul ve yönetim kurulunca kabul edilenleri uygulamak ve tedbirleri almak,

b) Ürün alýmýnýn ve birlik çalýþmalarýnýn düzen içinde yürütülmesini ve alýnan ürünlerin ve stoklarýn en iyi þartlarda muhafazasýný ve deðerlendirilmesini saðlamak ve ürün iþlemlerini yürütmek,

c) Personel yönetmeliði hükümleri ve yönetim kurulunca karara baðlanacak personel politikalarý çerçevesinde; personel alýmý, personelin görevine son verilmesi ve personele iliþkin diðer konulardaki iþ ve iþlemleri yürütmek; bu konulardaki görüþ, öneri ve tekliflerini yönetim kuruluna sunmak,

ç) Kooperatif ortaklarýna ve Kooperatiflere açýlacak krediler hakkýnda yönetim kuruluna öneride bulunmak ve bu kredilerin, açýlýþ gayesine uygun olarak kullanýlmasý ve Birlik alacaklarýnýn tahsili için gerekli tedbirleri almak,

d) Ertelenecek  Kooperatif ortaklarýnýn ve Kooperatiflerin borçlarý hakkýnda yönetim kuruluna görüþ, öneri ve tekliflerini sunmak ve yönetim kurulunca alýnacak karara göre bu konudaki iþ ve iþlemleri yürütmek,

e)  Yönetmelik hükümleri ve genel kurul veya yönetim kurulunca alýnacak kararlar doðrultusunda, gayrimenkul alým ve satýmý ile diðer gayrimenkul iþlemlerini,  kredi kullanma, yatýrým, imalat ve inþaat iþlerini yürütmek,  

f) Yatýrýmlara iliþkin fizibilite çalýþmasý yapmak veya yaptýrmak,

g) Yönetim kurulunca kararlaþtýrýlan veya yetki verilen sýnýrlar içinde, bakým ve onarým iþleri ile makine, ekipman, teçhizat vb. alým iþlemlerini yürütmek,

ð) Bakanlýkça ve diðer yetkili kurum ve kuruluþlarca istenecek, genel müdürün görevi ve yetkisi dahilindeki, her türlü bilgi ve belgeyi vermek veya süresi içinde verilmesini saðlamak ve denetim için görevlendirilen yetkili elemanlara gerekli kolaylýðý göstermek,

h) Genel kurul veya yönetim kurulunca alýnan kararlar doðrultusunda dava açýlmasýna, davadan vazgeçilmesine, sulh ve feragate gidilmesine ve alacak tahsilinden vazgeçilmesine iliþkin iþlemleri yürütmek,

ý) Birlik iþleriyle ilgili resmi iþ ve iþlemleri, mevzuata ve usulüne uygun olarak düzenli ve süresi içinde yerine getirmek,

i) Kanun ve anasözleþme ile genel kurul ve yönetim kuruluna verilen görevler dýþýndaki diðer tüm iþ ve iþlemler ile genel kurul ve yönetim kurulu kararýyla verilen iþleri yerine getirmek.

 

(13) Yönetim kurulunun 51 inci maddenin beþinci fýkrasý hükmündeki sorumluluklarý saklý kalmak üzere, birlik genel müdürü ve diðer birlik personeli, kendi kusurlarýndan ileri gelen zararlardan sorumludur.

 

(14) Genel müdür ve personel görevli bulunduklarý sýrada öðrendikleri Birliðe ve Kooperatifler ile bunlarýn baðlý ortaklýklarýna ait ticari veya iþletme sýrlarýný saklamakla yükümlüdür.

 

Birliðin temsil ve ilzamý ile imza yetkisi

MADDE 55-  (1) Birliði resmi dairelerle, mahkemelere ve üçüncü þahýslara karþý genel müdür veya vekili temsil eder. Ancak Birliðin taahhüt altýna sokulabilmesi için, genel müdür veya vekilinin yaný sýra yönetim kurulu baþkaný, baþkan vekili veya üyelerinden ya da Birlik adýna imzaya yetkili olanlardan birinin müþterek imzalarý þarttýr.

 

(2) Birlik adýna imzaya yetkili olanlar yönetim kurulu kararý ile tespit edilir.

 

(3) Genel müdür, lüzumu halinde temsil yetkisini genel hükümlere göre devredebilir.

 

(4) Birlik genel müdürü ile yönetim kurulu üyeleri, görevleri dolayýsýyla imza yetkisi taþýr. Bunlarýn ve imza yetkili kadrolarda çalýþtýrýlan diðer yetkililerin imza örnekleri notere tasdik ve ticaret siciline tescil ile ilân ettirilir.

 

(5) Yönetim kurulu üyeleri ile birlik genel müdürünün ve baþka imzaya yetkili þahýslarýn deðiþmeleri halinde ayný þekilde hareket edilir.

 

            Birliðin denetimi

   MADDE 56- (1) Birlik, Bakanlýkça ortak sayýsý ve ciro gibi kýstaslar dikkate alýnarak belirlenen ölçütlere sahip ise, 6102 sayýlý Kanunun ilgili hükümlerine ve bu konuda Bakanlýk tarafýndan yapýlan düzenlemelere göre baðýmsýz denetime tabidir.

 

  (2) Birlik, baðýmsýz denetim için aranan ölçütleri taþýmýyor ise, 6102 sayýlý Kanunun 397 nci maddesinin beþinci fýkrasý hükmü gereðince Bakanlýkça hazýrlanan ve Bakanlar Kurulunca çýkarýlan Yönetmelik hükümlerine göre denetlenir.

 

(3) Bu kapsamda denetime tabi olduðu hâlde söz konusu denetimi yaptýrmayan Birliðin finansal tablolarý ve yönetim kurulu yýllýk faaliyet raporu düzenlenmemiþ hükmündedir.

 

(4) Denetçinin sorumluluðu hakkýnda, 6102 sayýlý Kanunun ve bu Kanunun 397 nci maddesinin beþinci fýkrasýna göre çýkarýlacak Yönetmeliðin denetçinin sorumluluðuna iliþkin hükümlerine göre hareket edilir

 

Denetim ve rehberlik birimi

MADDE 57- (1) Genel kurul kararýyla, Birlik birimlerine ve Kooperatifler ile Birlik ve/veya Kooperatiflerin % 50`den fazla hissesine sahip olduklarý baðlý ortaklýklarýna denetim hizmeti vermek üzere bir denetim ve rehberlik birimi oluþturulabilir. Bakanlýkça yetki verilmesi halinde, bu birim tarafýndan diðer kooperatiflerin denetimi de yapýlabilir.

 

(2) Denetim ve rehberlik biriminde istihdam edilen müfettiþ veya denetçilerin görev, yetki ve sorumluluklarý ile iþe alýnmalarý, sýnav þekli, mesleki güvenceleri, görevlerine son verilmesi ve çalýþmalarý ile ilgili usul ve esaslar genel kurulca kabul edilen bir yönetmelikte gösterilir.

 

(3) Müfettiþ veya denetçiler,  ancak Yönetmelikte öngörülen makul, kabul edilebilir ve objektif gerekçelere dayanýlarak görevden alýnabilir. Bunlarýn görevden alýnmalarý ve alýnma gerekçeleri konusunda genel kurula bilgi verilir.

 

(4) Denetim ve rehberlik birimi,  ancak genel kurul kararýyla kaldýrýlabilir.

 

Sýr saklama mecburiyeti

MADDE 58- (1) Birliðin yönetim kurulu üyeleri ile her kademedeki personeli ve görevlileri, görevleri sýrasýnda öðrendikleri ve açýklanmasýnda Birlik ile Kooperatifler ve üretici ortaklarý açýsýndan zarar umulan hususlar hakkýnda kanuni merciler ve yetkililer hariç olmak üzere baþkalarýna bilgi veremez.

 

BEÞÝNCÝ BÖLÜM

Ürünler ile Ýlgili Ýþlemler

 

Ürün alýmlarý ve alýmlarda uyulacak esaslar

MADDE 59-  (1) Birlik, 6 ncý maddede belirtilen ürünler konusunda çalýþýr.  Bir ürünün, Birliðin çalýþma konusuna dahil edilebilmesi için, Birlik genel kurulunun bu hususta karar almasý gereklidir.

 

(2) Birlik, yönetim kurulunca belirlenen alým yöntemine ve alýnan kararlara göre Kooperatiflerin satýn alacaklarý ürünlerin cins ve kaliteleri ile bu ürünlerin ortak ve ortak dýþý kýymet baremlerini, ya kooperatifler itibarýyla ya da topluca tespit ederek kooperatiflere bildirir ve alýmlar buna göre yapýlýr.

           

          (3) Kooperatiflerin, ürün alýmýnda; mevzuata, anasözleþmelere ve genel kabul görmüþ kooperatifçilik ve kurumsal yönetim ilkelerine aykýrý olmamak koþuluyla Birliðin bu konuda belirleyeceði ilke ve esaslara göre hareket etmeleri zorunludur.

         

(4) Birlik ve Kooperatifler, kooperatif anasözleþmesinde usul ve esaslarý düzenlenen, kesin fiyat, emanet (bireysel satýþ), sözleþmeli alým ve havuz yöntemlerinden biri veya birkaçýný uygulayarak ürün alýmýnda bulunur.

 

          (5) Belirlenen alým yöntemi ne olursa olsun, ürün alýmýnda aþaðýdaki hususlara uyulur.

a) Kooperatifler, rekolte vaziyetine göre elde edebilecekleri ürün durumu ve muhtemel teslimatlarý hakkýnda ortaklarýndan alacaklarý bilgileri inceleyip gerektiðinde düzelttikten sonra, satýn alabilecekleri ürün miktarýný Birliðe bildirir.

b)  Kooperatifler, satýn aldýklarý ürünleri Birliðin belirleyeceði ilke ve esaslar çerçevesinde Birliðe teslim veya muhafaza etmek mecburiyetindedir.

c) Birliðe taahhüt ettiði ürünü teslim etmeyen Kooperatif, o hesap dönemine ait gelir-gider menfi farkýndan, teslimini taahhüt ettiði ürün miktarý ile orantýlý olarak sorumludur.

ç) Birlik; finansman durumu ve imkanlarýný, depolama, iþleme ve piyasa koþullarýný gözeterek,  kendinin ve Kooperatiflerin varlýðýný ve mali yapýsýný korumak amacýyla, gerekli gördüðü hallerde o hesap döneminde alacaðý azami ürün miktarýný belirleyebilir ve belirlenen azami ürün alým miktarýný, eþitlik ve hakkaniyet ilkeleri doðrultusunda belirleyeceði (Kooperatif ortak sayýsý, ortaklarýn teslim ettikleri ürün miktarlarý, Kooperatiflerin ortalama ürün teslimatlarý, ürün döneminde yapýlan ürün teslim taahhütleri gibi) kriterlere göre Kooperatiflere tahsis edebilir ve Kooperatif, bu kapsamda, ortaklarý tarafýndan verilen rekolte beyannamelerini dikkate alarak ortaklar tarafýndan teslim edilmesi gereken asgari veya azami ürün miktarýný belirleyebilir. 

d) Kooperatif ortaklarýnýn, ortaðý olduðu Kooperatiflere verecekleri rekolte beyannamesinin þekli ile ihtiva edeceði bilgiler birlik yönetim kurulunca belirlenir.

e) Kooperatifler, ortaklarý dýþýndaki üreticilerden aldýklarý ürünler ile taahhüt miktarlarýn üstünde teslim ettikleri ürünleri, Birliðe ancak ortak dýþý ürün olarak verir (ancak, Birlik yönetim kurulu kararýyla belirlenen oranlarý geçmemek üzere Kooperatiflerin taahhüt üstü teslimatlarý ortak içi iþlem sayýlabilir).

f) Kooperatiflerce satýn alýnacak ürünlerden Birliðe teslimi taahhüt edilen kýsým Birliðin belirleyeceði ilke ve esaslar doðrultusunda satýþa hazýr hale getirilir.

g) Kooperatifler, taahhüdünü yerine getirememesine veya teslimatýný büyük ölçüde azaltmasýna sebebiyet verecek hallerde, bu durumun ortaya çýktýðý veya çýkmasýnýn kuvvetle muhtemel olduðunun anlaþýlmasýný takiben durumu, kýsa sürede Birliðe yazýlý olarak bildirmek zorundadýr.

ð) Kooperatiflerle hesaplaþma iþlemi, Birliðin belirlediði ilke ve esaslar çerçevesinde ve usul ve esaslarý kooperatif anasözleþmesinde düzenlenen alým yöntemlerine göre yapýlýr.

h) Birliðin belirleyeceði ilke ve esaslar dahilinde, Birlik yönetim kurulu kararýyla, Kooperatiflere ürün alýmlarýnda kullanýlmak ve teslim ettikleri ürün bedelini geçmemek üzere hesaplaþmadan önce avans ödemesi yapýlmasý mümkündür.     

          ý) Hesaplaþma sonunda, önceden ödenmiþ olan avanslar, Kooperatiflerin ürün bedeli alacaklarýndan düþülür.

(i)  Kooperatiflere ait ortak içi ve ortak dýþý ürünlerle, diðer üreticilerden satýn alýnan ürünlere ait iþlemler, ürünlerin cins ve kalitesi dikkate alýnarak ayrý hesaplarda takip edilir, sonuçlarý dönem sonu gelir-gider tablolarýnda ayrý ayrý gösterilir. Birlik muhasebe hesaplarýnda ve gelir-gider tablosunda yer verilmese bile, bu iþlemler kooperatifler bazýnda ayrýca kayýt ve takip edilir.      

 

 (6) Birlik tarafýndan, kooperatiflerden alýnan ürün miktarlarýnýn Birliðin ihtiyacýný karþýlamada yetersiz kalmasý durumunda ya da ürüne yönelik kamu destekleme veya dýþ ticaret uygulamasý imkânlarýndan yararlanmak amacýyla piyasadan ve diðer üreticilerden alým yapýlabilir.

         

Ürün alýmlarýnda yönetim kurulu üyeleri ve Birlik personelinin sorumluluðu

            MADDE 60- (1) Ürün alýmý ve deðerlendirilmesi ile stoklarýn muhafaza ve deðerlendirilmesine iliþkin tüm faaliyetlerde, Birlik yönetim kurulu gerek karar alýrken, gerekse denetim ve gözetim görevlerini yerine getirirken; Birlik genel müdürü ve diðer Birlik personeli bu konularda görevlerini yürütürken, piyasa geliþmelerini de gözeterek, genel kabul görmüþ rasyonel iþletmecilik uygulamalarý ve kooperatifçilik ilkelerini dikkate alýr, Birliðin ve Kooperatiflerin varlýklarýný, mali yapýsýný ve rekabet gücünü bozucu nitelikteki uygulamalardan kaçýnýr ve basiretli bir tacir gibi hareket eder.

 

(2) Alýnacak ve satýlacak ürünlerin; cins ve kalitelerine göre sýnýflandýrýlmasýnda, fiyatlandýrýlmasýnda ve fire oranlarýnýn belirlenmesinde standartlara, varsa ilgili mevzuat hükümlerine, sektörde ve piyasalarda kabul gören ticari teamüllere göre hareket edilir.

 

(3) Yönetim kurulu, genel müdür ve diðer ilgili personel, bunlara aykýrý uygulamalardan doðan ve kendi kusurlarýndan ileri gelen zararlardan sorumludur.

 

 

 

 

 

 

 

ALTINCI BÖLÜM

Mal ve Hizmet Alým-Satýmý, Ýmalat-Ýnþaat, Yatýrým ve Kredi Ýþlemleri

 

          Usul ve esaslar

MADDE 61- (1) Ürün iþlemleri dýþýndaki, taþýnmaz dahil mal ve hizmet alýmý ve satýmý ileimalat ve inþaat iþlerinin yaptýrýlma usul ve esaslarý ve diðer yatýrýmlarýna iliþkin esaslar genel kurulca kabul edilen Yönetmelikte düzenlenir. Yönetmelik, 4572 sayýlý Kanun ve anasözleþme hükümlerine uygun olarak hazýrlanýr.

 

        (2) Gerek yönetmeliðin hazýrlanmasýnda, gerekse taþýnmaz dahil mal ve hizmet alýmý ve satýmý, imalat ve inþaat iþleri ile diðer yatýrým iþlerinin yürütülmesinde aþaðýdaki esaslar mutlaka gözetilir.

        a) Yönetim kurulu ve yetkili birlik personeli, Birlik adýna yapýlacak alým ve satýmlar ile bu konuda gerçekleþtirilecek ihalelerde saydamlýðý, rekabeti, eþit muameleyi, güvenirliði,kooperatifler veya kooperatifler adýna yetkili kýlýnanlarýn denetimini, ihtiyaçlarýn uygun þartlarla ve zamanýnda karþýlanmasýný ve kaynaklarýn verimli ve amacýna uygun kullanýlmasýný saðlamakla sorumludur.

        b) Resmi kuruluþlar, bunlarýn % 50`den fazla hissesine sahip olduklarý kuruluþlar ile daðýtým ve hizmet yetkisi resmi makamlarca kendilerine verilmiþ kurum ve kuruluþlardan yapýlan doðrudan alýmlar hariç olmak üzere, alým ve satýmlarda; belirlenen eþik deðerlere göre, açýk ihale usulü, belli istekliler arasýnda ihale usulü ve pazarlýk usulü ile doðrudan temin yolu kullanýlýr.  Açýk ihale usulü ve belli istekliler arasýnda ihale usulü temel usullerdir. Pazarlýk usulü ile ihale yapýlmasý ve doðrudan temin yoluyla ihtiyaçlarýn karþýlanmasý ise ancak Yönetmelikte belirtilen özel hallerde ve eþiklerin altýndaki iþlerde mümkündür.

        c) Eþik deðerlerin veya parasal limitlerin altýnda kalmak ya da yönetmelikte yer verilen hükümlerin uygulanmasýndan kaçýnmak amacýyla, bütünlük gösteren veya baðlantýlý mal ve hizmet alýmlarý, imalat ve inþaat iþleri kýsýmlara bölünemez.

        ç) Genel müdürün veya vekilinin baþkanlýðýnda, ihale edilecek iþ konusunda uzman veya tecrübe sahibi, muhasebe veya mali konularda deneyimli kiþilerden en az üç kiþilik bir ihale komisyonu oluþturulur ve doðrudan temin yolu dýþýndaki, ihale iþlemi bu komisyon tarafýndan sonuçlandýrýlýr. Ancak, genel kurulun ve yönetim kurulunun yetkisinde bulunan alým ve satýmlar bu organlarýn kararýyla tamamlanýr.

        d)  Doðrudan temin yolu dýþýndaki ihaleye konu mal ve hizmetlerin kabulü, en az üç kiþiden oluþturulan bir kabul komisyonu tarafýndan yapýlýr ve komisyon tarafýndan kabul, ölçüm ve muayyene tutanaðý düzenlenir.

        e) Doðrudan temin yolu dýþýndaki usullerle ihaleye çýkmadan önce,  bir þartnamenin hazýrlanmasý þarttýr. Alýnacak mal ve hizmetin teknik kriterleri ve özellikleri, teknik þartnamede düzenlenir. Þartnamede yer verilecek teknik kriterlerin ve özelliklerin, verimliliði ve fonksiyonelliði saðlamaya yönelik olmasý, rekabeti engelleyici hususlar içermemesi ve fýrsat eþitliðini saðlamasý zorunludur. Teknik þartnamedeki düzenlemelerin; ihale komisyonu ile kabul komisyonunca yapýlacak inceleme ve deðerlendirmelerde tereddüt oluþturmayacak þekilde açýk olmasý gerekir. Teknik þartnameye iliþkin diðer hususlar yönetmelikte gösterilir.

          f) Ayrýca, mal veya hizmet alýmlarý ile imalat ve inþaat iþlerinin ihalesi yapýlmadan önce, her türlü fiyat araþtýrmasý yapýlarak yaklaþýk maliyet belirlenir ve dayanaklarýyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaþýk maliyet, isteklilere ve ihale süreci ile resmî iliþkisi olmayan kiþilere açýklanmaz.

          g) Yönetmelikte belirtilen eþikleri aþan ihalelerde; saydamlýðý, rekabeti, eþit muameleyi, ortaklarýn veya ortaklar adýna yetkili kýlýnanlarýn denetimini, ihtiyaçlarýn uygun þartlarla ve zamanýnda karþýlanmasýný temin etmeye yetecek ve yönetmelikte gösterilen sürelerde, iþin yapýlacaðý yerdeki veya ulusal gazetelerde ilana çýkýlýr ya da davet mektubu gönderilir.

ð) Yönetmelikte belirlenen eþik deðerleri aþan, taþýnmaz alým ve satýmýnda mutlaka, Sermaye Piyasasý Kurumunca yetkilendirilen en az iki gayrimenkul deðerleme uzmanýndan deðer tespit raporu ile taþýnmazýn alýnacaðý veya satýlacaðý mahalde emlak alým ve satýmý ile iþtigal eden en az iki iþletmeden fiyat deðerlendirmesi yazýsý alýnýr. Ancak, tutarý ne olursa olsun, taþýnmaz alým ve satýmýnda mutlaka, taþýnmazýn alýnacaðý veya satýlacaðý mahalde, bu mahalde yok ise en yakýn yerdeki, emlak alým ve satýmý ile iþtigal eden en az iki iþletmeden fiyat deðerlendirmesi yazýsý alýnýr.

h) Çýkýlan ilan, alým ve satým duyurularý; alým, satým veya ihale iþlemleri sonuçlandýrýlýncaya kadar Birliðin ve baðlý Kooperatiflerin internet sitesinden yayýnlanýr.

ý) Ýhaleye katýlacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlilik ile mesleki ve teknik yeterliliklerinin belirlenmesi için istenecek bilgi ve belgeler Yönetmelikte düzenlenir.

i) Yatýrým kararlarý için mutlaka fizibilite çalýþmasý yapýlýr veya yaptýrýlýr. 

j) Ýhaleye tabi alým ve satýmlara iliþkin;  ihale ilanýnýn içeriði ve ilan süreleri, tekliflerin alýnmasý ve deðerlendirilmesi usul ve esaslarý, teminat iþlemleri, ihalenin sözleþmeye baðlanmasý, ihale ve kabul komisyonlarýnýn oluþturulmasý ve komisyonlarýn çalýþma usul ve esaslarý, ihalenin iptal halleri ve ihaleye iliþkin diðer hususlar ile doðrudan temin yolunun uygulanacaðý alým ve satýmlar ve bu yönteme iliþkin diðer hususlar yönetmelikte düzenlenir.

 

(3) Alýnacak mal ve hizmetlerin finansman kaynaklarý ihaleye çýkýlmadan önce mutlaka planlanýr. Birliði mali yönden acze düþürecek, borç ödeyemezlik haline sokacak, Birliðin ana faaliyetlerini aksatacak nitelikteki mal ve hizmet alýmlarý ile imalat ve inþaat iþlerinden ve yatýrýmlardan kaçýnýlýr.

 

(4) Acil durumlar saklý kalmak üzere, taþýnmaz alým ve satýmý, imalat ve inþaat iþleri ile diðer yatýrýmlar, Birliðin yýllýk ve diðer çalýþma programlarýnda gösterilir. Bu konularda çalýþma programý hedeflerine uygun hareket edilir.

 

 

          Birliðin kredi kullanýmý

            MADDE 62- (1) Birlik, ürün alým bedeli ödemelerini ve diðer ihtiyaçlarýný karþýlamak amacýyla borçlanabilir ve kredi kullanabilir.  Bu amaçla taþýnmazlar üzerine ipotek veya ürün ve diðer menkul varlýklarý üzerine rehin verebilir.

 

(2) Birliðin; faaliyet hacmi, sahip olduðu öz kaynaklarý ve varlýklarýna göre önemli sayýlacak tutarlarda kredi kullanmasý gerekiyor ise,  bu kredinin tahmini tutarý ve vadesi, mahiyeti, kullanýlacaðý alanlar, gösterilecek teminatlar, Birliðin yýllýk ve uzun vadeli çalýþma programlarýnda mutlaka gösterilir. Bu konularda çalýþma programý hedeflerine uygun hareket edilir.

         

          (3) Kooperatiflerin finansman ihtiyacýnýn Birlik tarafýndan karþýlanmasý durumunda, Kooperatif yönetim kurulu üyeleri ve müdürü, Kooperatife açýlan kredi ve verilen borçlarý amacýna uygun olarak kullanýr ve vadesinde ödenmesi için gerekli tedbirleri alýr.

         

          (4) Birlik tarafýndan saðlanan kaynaklarýn amacý dýþýnda kullanýldýðýnýn saptanmasý durumunda, Kooperatif borçlarýnýn tamamý tahsil edilene kadar Birlik kaynaklarýndan yeni kredi kullandýrýlmayabilir.

         

          Ortaklarýn kredi ihtiyacýnýn karþýlanmasý

MADDE 63- (1) Yönetim kurulu kararýyla, genel kurulca belirlenen esaslara göre ve amacýna uygun olarak, üreticilerin finansman ihtiyaçlarýnýn karþýlanabilmesi için Kooperatiflere kredi açýlabilir.

 

(2) Buna ait iþlemler, genel kurul kararý ile belirlenen ilke ve þartlara uygun olarak yönetim kurulu tarafýndan alýnan kararlara göre yürütülür.

 

Yasak fiil veya davranýþlar ve ilgililerin sorumluluðu

Madde 64- (1) Birlik yönetim kurulu üyeleri ve temsile yetkili þahýslar, anasözleþmenin bu bölümünde düzenlenen iþ ve iþlemlerde, ilgili mevzuatta yasaklanan fiil veya davranýþlarda bulunamazlar.

 

(2) Yönetim kurulu üyeleri ile temsile yetkili þahýslar ve ihale komisyon üyelerinin eþ ve üçüncü dereceye kadar, üçüncü derece dahil, kan ve kayýn hýsýmlarý Birlik adýna açýlan ihalelere katýlamaz.

 

          (3) Ýlgili mevzuattaki cezai sorumluluk halleri saklý kalmak üzere, yukarýdaki yasak fiil veya davranýþlarda bulunanlar, kendi kusurlarýndan doðan Birlik zararlarýndan sorumludur.

 

YEDÝNCÝ BÖLÜM

Birliðin Hesaplarý

           

Hesap dönemi ve finansal tablolarýn hazýrlanmasý

            MADDE 65- Birliðin hesap dönemi .........................`dan / .............................`a kadar süren devreyi kapsar. Kuruluþ yýlýndaki hesap dönemi, anasözleþmenin ticaret siciline tescil tarihinden itibaren baþlar ve hesap dönemi sonunda biter.

         

          (2) Dönem sonu bilânçosu, hesap dönemi içindeki bütün faaliyetleri içerecek þekilde düzenlenir.

         

          (3) Birlik, 6 ncý maddede yer verilen ana çalýþma konusu her bir ürüne ait gelir ve giderlerini, ayrý hesaplarda takip etmek, bunlara ait gelir-gider farklarýný kayýtlara uygun þekilde hesaplamak ve gelir-gider tablosunu bu ayrýntýlarý gösterecek þekilde düzenlemek zorundadýr. Muhasebe hesaplarý ve gelir-gider tablosunun, bu iþlemleri kooperatif bazýnda gösterecek þekilde düzenlenmediði durumlarda, Birlik tarafýndan kooperatif bazýnda kayýt ve takipler ayrýca yapýlýr.

 

        (4) Bilanço ve gelir-gider tablosunun hesap döneminin bitim tarihinden itibaren üç ay içerisinde çýkarýlmýþ olmasý gereklidir.

       

  (5) Bilanço ile ortak içi ve ortak dýþý gelir ve giderler ayrý ayrý hesaplarda gösterilmek suretiyle hazýrlanan gelir-gider tablosu genel kurul toplantýsýndan en az 45 (kýrkbeþ) gün önce denetçiye verilir. Denetçi, bunlarý en çok 15 (onbeþ) gün içinde inceleyerek düzenleyeceði raporla birlikte iade eder. Bunlarýn birer örneði Kooperatiflere gönderilir.

        

         (6) Bilanço ve gelir-gider tablosu ile yönetim kurulu ve denetçi raporlarý genel kurul toplantýsýndan en az bir ay öncesinden itibaren bir yýl süreyle birlik merkezinde Temsilcilerin incelemesine sunulur ve isteyenlere birer sureti verilir.

 

          Muhasebe usulü

MADDE 66-  (1) Birliðin hesaplarý, ilgili mevzuatta yer alan usul ve esaslar ile ilke ve standartlara  ve Birliðin baðýmsýz denetime tabi olmasý durumunda baðýmsýz denetim mevzuatý uyarýnca istenen usul ve þartlara uygun olarak tutulur ve finansal tablolarý buna uygun þekilde hazýrlanýr. 

 

            Kuruluþ masraflarý

          MADDE 67- (1) Birliðin kuruluþ masraflarý kuruluþu takip eden 3 yýl içinde gelir-gider hesabýndan kapatýlýr.

 

 

            Gelir-gider farký ve daðýtýmý

         MADDE 68- (1) Birliðin risturna tabi ve risturna tabi olmayan iþlemleri için ayrý ayrý düzenlenen gelir-gider tablolarýna göre oluþan gelir-gider farklarý; bilanço ve gelir-gider tablolarýnýn genel kurulca kabulü üzerine aþaðýdaki esaslara göre daðýtýlýr.

         

          A-Ortak içi iþlemler

          a) Gelir-gider müspet farkýnýn;

                 - % 10`u Yedek Akçe Hesabýna,

                 - % 10`u Destek Fonuna,

                 - % 5`i Risk Fonuna

                 - % 1, 21/2/2001 tarihli ve 4629 sayýlý Bazý Fonlarýn Tasfiyesi Hakkýnda Kanun gereði Kamu  payý,

ayrýlýr.

          b) Geriye kalan % 74 payýn yarýsý Kooperatiflere risturn olarak daðýtýlýr. Genel kurul; % 74 payýn kalan diðer kýsmýnýn tamamýnýn veya bir kýsmýnýn Kooperatiflere risturn olarak daðýtýlmasýna karar verebileceði gibi, daðýtýlmayan kýsmýn Yedek Akçe Hesabýna veya genel kurulca tesis edilecek fonlara aktarýlmasýna da karar verebilir.

          c) Risturn olarak ayrýlan kýsýmlar, Birlikle yaptýklarý iþlemler esas alýnarak havuz yöntemi ve/veya (fark fiyatý verilmemiþ olmasý kaydýyla) ön fiyatla ürün teslim eden Kooperatiflere daðýtýlýr.

ç) Ancak, ait olduðu hesap dönemine bakýlmaksýzýn gelir-gider menfi farklarý ortadan kaldýrýlmadýkça ve Birliðin vadesi dolmayan kredi ve diðer borçlarý hariç olmak üzere, kullanýlan krediler ve diðer borçlar ödenmedikçe gelir-gider müspet farkýnýn daðýtýmý yapýlamaz.

d) Yedek akçeler Kooperatiflere daðýtýlmaz. Sermaye üzerinden de Kooperatiflere kazanç daðýtýmý yapýlmaz.

e) Yönetim kurulu üyelerine kazanç üzerinden pay verilmez.  

f) Gelir-gider menfi farklarýnýn kapatýlmasýnda aþaðýdaki usul ve esaslara göre hareket edilir.

1) Gelir-gider menfi farklarý, menfi farkýn ortaya çýktýðý hesap dönemini takip eden beþ hesap döneminde kapatýlýr.

2) Gelir-gider menfi farklarý, varsa risturna tabi ve/veya (vergi sonrasý net) risturna tabi olmayan gelir-gider müspet farklarýyla kapatýlýr.

3) Bu suretle kapatýlamayan gelir-gider menfi farklarý, menfi farklarýn kapatýlmasý için tahsis edilen fon ve hesaplar, Yedek Akçe Hesabý ve diðer fonlar ile Kooperatiflerin yapacaklarý baðýþ ve yardýmlarla kapatýlýr.

4) Bu suretle de kapatýlamayan gelir-gider menfi farklarýnýn kapatýlmasý hususunda 20 nci madde hükmüne göre hareket edilir. Bu kapsamda,  risturna tabi iþlemlerden doðan gelir-gider menfi farklarý, Birliðe verdikleri ürünün tutarlarý dikkate alýnarak Kooperatiflerden yapýlacak ek ödeme tahsilatý ile,  risturna tabi olmayan iþlemlerden doðan gelir-gider menfi farklarý ise, Kooperatiflerden sermaye taahhüt tutarlarýyla orantýlý olarak tahsil edilecek ek ödemeyle veya bu ek ödeme tutarý kadar sermaye paylarýndan düþülerek kapatýlýr.

 

          B- Ortak dýþý iþlemler

          a) Ortak dýþý iþlemlerden doðan gelir-gider müspet farký ayrý bir hesapta toplanýr ve gelir-gider menfi farklarýn kapatýlmasýnda kullanýlýr.

          b) Gerçekleþtiði hesap dönemini takip eden beþ hesap döneminde gelir-gider menfi farklarýnýn kapatýlmasýnda kullanýlmayan ortak dýþý iþlemlerden doðan gelir-gider müspet farklarýnýn % 50`si Destek Fonuna aktarýlýr. Genel kurul, bu oraný % 25`e kadar düþürebileceði gibi, % 75`e kadar da çýkarabilir.

          c) Gelir-gider menfi farklarýn kapatýlmasýnda kullanýlmayan kýsmýn en az % 25`i Kooperatiflere sermaye paylarý ile orantýlý olarak daðýtýlýr. Genel kurul; varsa geriye kalan ve Destek Fonuna aktarýlmayan payýn tamamýnýn veya bir kýsmýnýn Kooperatiflere daðýtýlmasýna karar verebileceði gibi, Yedek Akçe Hesabýna ve genel kurulca tesis edilecek fonlara aktarýlmasýna da karar verebilir. 

       

Yedek akçe

            MADDE 69- (1) Yedek akçe; gelir-gider müspet farklarýndan ayrýlan paylardan, yýl içinde meydana gelen ve sebebi anlaþýlamayan kasa fazlalarýndan, çýkma ve çýkarýlma tarihinden itibaren 5 yýl geçtiði halde istenmemesi nedeniyle zaman aþýmýna uðrayan Kooperatiflerin alacak ve haklarýndan, diðer yedek akçe gelirlerinden oluþur.

         

          (2) Yedek akçe, genel kurulun kararýna baðlý olarak, Birliðin tahsili imkansýz ve karþýlýksýz kalan alacaklarýnýn ve bilanço açýklarýnýn kapatýlmasýnda kullanýlýr.

           

            (3)  Kooperatiflerin yedek akçe üzerinde haklarý yoktur.

 

         

 

          Fonlar

          MADDE 70- (1) Birlik, Destek Fonu ve Risk Fonu dýþýnda genel kurulca alýnacak karara göre fonlar tesis edebilir.

         

          (2) Destek Fonu; Kooperatiflere ve bunlarýn ortaðý üreticilere ucuz kredi kaynaðý saðlamak ve gerektiðinde araþtýrma-geliþtirme giderleri ile kurulacak tesis ve iþletmelerin kuruluþ giderlerinin karþýlanmasýnda kullanýlmak üzere tesis edilir. Bu Fon, gelir-gider müspet farklarýndan ayrýlan paylar ile Birliðe yapýlan baðýþlardan oluþur.

         

          (3) Risk Fonu; Birliðin beklenmeyen giderleri ile mahkeme giderleri ve cezalarýn karþýlanmasýnda kullanýlmak üzere tesis edilir. Bu Fon, gelir-gider müspet farklarýndan ayrýlan paylardan oluþur.

                

Yedek akçelerin ve fonlarýn nemalandýrýlmasý

MADDE 71-  (1) Yedek akçeler ve fonlarda toplanan hasýlanýn kullanýmýna iliþkin esaslar genel kurulca kararlaþtýrýlýr. Genel kurul bu yetkisini yönetim kuruluna devredebilir.

 

Devir teslim tutanaðý

MADDE 72-  (1) Yönetim kurulu üyeleri, genel müdür ve diðer personel, görevlerinin sona erdiði tarihten itibaren 7 (yedi) gün içinde sorumluluklarý altýndaki para, mal, defter, belge ve diðer birlik varlýklarýný bir tutanakla yeni görevlilere veya birlik yetkililerine devir teslim etmekle yükümlüdür.  

 

Avanslar ve ödemeler

MADDE 73-  (1) Birliðin amaç ve iþleri dýþýnda avans verilemez ve ödeme yapýlamaz. Her türlü ödemenin geçerli belgelere dayandýrýlmasý þarttýr.

 

(2) Verilecek avansýn sebebi, miktarý, geri alýnma þartlarý, kapatýlmasý þekli ile kasada günlük olarak bulundurulacak azami para miktarý ve Birliðin parasýnýn amaçlara uygun þekilde deðerlendirilmesi usulü yönetim kurulu tarafýndan alýnacak kararla belirlenir.

 

Birliðin aczi halinde yapýlacak iþler

MADDE 74-  (1) Birliðin aciz halinde bulunduðunu kabul ettirecek ciddi sebepler mevcut ise, yönetim kurulu piyasada cari fiyatlar esas olmak üzere, derhal bir ara bilançosu düzenler. Son yýlýn bilançosu veya daha sonra yapýlan bir tasfiye bilançosu veyahut da yukarýda sözü geçen ara bilançosu Birliðin mevcudunun borçlarýný artýk karþýlamayacaðýný gösteriyorsa yönetim kurulu Bakanlýða durumu bildirerek genel kurulu derhal olaðanüstü toplantýya çaðýrýr. Son yýlýn bilançosunda birlik varlýðýnýn yarýsý karþýlýksýz kalýrsa yönetim kurulu derhal genel kurulu toplantýya çaðýrarak durumu ortaklara arz eder. Ayný zamanda ilgili mahkeme ile Bakanlýða bilgi verir. Bilançoda tespit edilen açýk üç ay içinde kooperatiflerin ek ödemeleriyle kapatýlamadýðý takdirde yine Bakanlýk haberdar edilir.

         

          (2) Mali durumun düzeltilmesinin mümkün görülmesi halinde yönetim kurulunun veya alacaklýlardan birinin isteði üzerine mahkeme iflasýn açýlmasýný erteleyebilir. Bu takdirde, mahkeme mevcutlar defterinin tutulmasý, yönetim memuru  atanmasý gibi birlik varlýðýnýn korunmasýna ve devamýna yarayan tedbirleri alýr.

 

Defterleri tasdik ettirme yükümlülüðü

MADDE 75- (1) Birliðin tutmakla yükümlü olduðu defterlere iliþkin açýlýþ ve kapanýþ onaylarý aþaðýdaki esaslara göre yapýlýr. 

 

A- Açýlýþ Onayý Yapýlacak Defterler ve Onay Zamaný

a) Birliðin tutmakla yükümlü olduðu yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri, pay/ortaklar defteri, yönetim kurulu karar defteri ile genel kurul toplantý ve müzakere defterinin açýlýþ onaylarý kuruluþ sýrasýnda ve kullanýlmaya baþlanmadan önce; izleyen faaliyet dönemlerindeki açýlýþ onaylarý ise defterlerin kullanýlacaðý faaliyet döneminin ilk ayýndan önceki ayýn sonuna kadar noter tarafýndan yapýlýr.

b) Yevmiye defteri, defteri kebir, envanter defteri ile yönetim kurulu karar defterinin açýlýþ onaylarýnýn her hesap dönemi için yapýlmasý zorunludur. Pay/ortaklar defteri ile genel kurul toplantý ve müzakere defteri yeterli yapraklarý bulunmak kaydýyla izleyen hesap dönemlerinde de açýlýþ onayý yaptýrýlmaksýzýn kullanýlmaya devam edilebilir.

c) Onaya tabi defterlerin hesap dönemi içinde dolmasý dolayýsýyla veya baþka sebeplerle yýl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunlarý kullanmaya baþlamadan önce açýlýþ onayý yaptýrmak zorundadýr.

ç) Pay/ortaklar defterinin yenilenmesinin gerektiði durumlarda açýlýþ onayý yapýlacak yeni defter, kullanýmýna son verilecek defterle veya zayi edilmiþse zayi belgesi ile birlikte notere ibraz edilir. Yeni pay/ortaklar defterinin açýlýþ onayýnýn yapýldýðý sýrada noter, eski deftere veya zayi belgesine yeni pay defterinin açýlýþ onayýnýn yapýldýðýný tarih ve sayý belirtmek suretiyle þerh düþer. Eski defterde veya zayi belgesinde söz konusu þerhi gören noter tekrar bir açýlýþ onayý yapamaz.

 

B- Kapanýþ Onayý Yapýlacak Defterler ile Onay Zamaný ve Þekli

a) Yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin 6102 sayýlý Kanunun 64 üncü maddesinin üçüncü fýkrasýnda belirlenen süreler dahilinde notere ibraz edilip, son kaydýn altýna noterce `Görülmüþtür` ibaresi yazýlarak mühür ve imza ile onaylanmasý zorunludur.

 

C- Onay Yenileme

a) Yönetim kurulu karar defteri, yevmiye defteri, envanter defteri ve defteri kebir yeterli yapraklarý bulunmasý halinde yeni hesap döneminin ilk ayý içerisinde onay yenilemek suretiyle kullanýlmaya devam edilebilir.

b) Onay yenilemede defterlerin türü deðiþtirilemez.

 

(2) Defterlerin elektronik ortamda tutulmasý halinde bu defterlerin açýlýþlarýnda ve yevmiye defteri ile yönetim kurulu karar defterinin kapanýþýnda noter onayý aranmaz.

 

Defter ve belgelerin saklanmasý

MADDE 76-  (1) Birlik; tutmakla yükümlü olduðu ticari defterleri ve bu defterlere yapýlan kayýtlarýn dayandýðý belgeleri sýnýflandýrýlmýþ bir þekilde on yýl saklamakla yükümlüdür.

 

(2) Vergi ve ilgili mevzuat hükümleri mahfuz kalmak kaydýyla, tutulmasý zorunlu defterlere yapýlan kayýtlarýn dayandýðý belgeler, okunur hale getirildiklerinde içerik olarak örtüþmeleri, saklama süresi boyunca her an ulaþýlabilmeleri ve uygun bir süre içerisinde okunabilir hale getirilebilmeleri þartýyla görüntü veya veri taþýyýcýlarda da saklanabilir.

 

(3) Saklama süresi, ticari defterlere son kaydýn yapýldýðý veya muhasebe belgelerinin oluþtuðu takvim yýlýnýn bitiþiyle baþlar.

 

(4) Birliðin saklamakla yükümlü olduðu defterler ve belgeler; yangýn, su baskýný veya yer sarsýntýsý gibi bir afet veya hýrsýzlýk sebebiyle ve kanuni saklama süresi içinde zýyaa uðrarsa birlik zýyaý öðrendiði tarihten itibaren 15 (onbeþ) gün içinde ticari iþletmesinin bulunduðu yer yetkili mahkemesinden kendisine zayi belgesi verilmesini isteyebilir. Bu dava hasýmsýz açýlýr. Mahkeme gerekli gördüðü delillerin toplanmasýný da emredebilir.

 

(5) Birliðin sona ermesi halinde ilgili belgeler 6102 sayýlý Kanunun 82 nci maddesi uyarýnca on yýl süre ile sulh hukuk mahkemesi tarafýndan saklanýr.

 

SEKÝZÝNCÝ BÖLÜM

Birleþme, Tür Deðiþtirme, Daðýlma ve Tasfiye

 

Birleþme, bölünme ve tür deðiþtirme

MADDE 77- (1) Genel kurul, Birliðin, konu ve amaçlarý benzer veya ilgili diðer bir birlikle birleþmesine veya bir kamu tüzel kiþisine ya da herhangi bir kamuya yararlý derneðe devredilmesine karar verebilir.

 

(2) Ayrýca, Birlik bölünebilir ve tür deðiþtirebilir.

 

(3) Bu hallerde,  1163 sayýlý Kanunun 84 ve 85 inci maddeleri ile 6102 sayýlý Kanunun 134 ilâ 194 üncü maddeleri arasýndaki hükümler uygulanýr.

 

Daðýlma sebepleri

MADDE 78- (1) Birlik:

a) Ortak Kooperatif sayýsýnýn 3`ten aþaðý düþmesi üzerine,

b) Genel kurul kararýyla,

c) Ýflasýn açýlmasýyla,

ç) Kanunlarda öngörülen diðer hallerde Bakanlýðýn mahkemeden alacaðý karar üzerine,

d) Diðer bir birlikle birleþmesi veya devralýnmasý suretiyle,

e) Üç yýl olaðan genel kurul toplantýsýný yapmamasý halinde,

  f) Anasözleþmesinin, en çok altý ay içinde örnek anasözleþme deðiþikliklerine intibak ettirilmemesi halinde,

g) Amacýna ulaþma imkâný kalmadýðýnýn Bakanlýkça tespiti halinde, mahkemeden alýnacak kararla daðýlýr.

 

 

Tasfiye kurulunun oluþumu

MADDE 79- (1) Tasfiye kurulu genel kurul tarafýndan seçilecek en az üç kiþiden oluþur. Genel kurul bu hususta yönetim kurulunu da görevlendirebilir. Genel kurulca tasfiye kurulu için bir görevlendirme veya seçim yapýlmadýðý takdirde, tasfiye iþlerini yönetim kurulu yürütür. Bunlar genel kurulca her zaman azledilebilir ve yerlerine yenileri seçilebilir.

 

(2) Tasfiye kurulunun yukarýdaki fýkraya göre oluþturulmasýna imkân bulunmamasý halinde Kooperatiflerden veya Kooperatif Temsilcilerinden birinin baþvurusu üzerine mahkemece tasfiye kurulu üyeliklerine atama yapýlabileceði gibi, bunlarýn talebine istinaden, tasfiye kurulu üyelerinin haklý sebepler dolayýsýyla azledilmesi ile yerlerine yenilerinin atanmasýna da karar verilebilir. Birliðin feshine mahkemenin karar verdiði hâllerde de tasfiye memuru mahkemece atanýr.

 

(3) Tasfiye kurulu üyelerine, atamayý yapan merci tarafýndan tespit edilecek miktarda ücret ödenir.

 

(4) Tasfiye kurulu üyelerinde, 1163 sayýlý Kanunun 56 ncý maddesinin birinci fýkrasýnýn (3) numaralý bendinde belirtilen suçlardan mahkum olmamak þartý aranýr.

 

(5) Tasfiye kurulu üyelerinin seçilmelerine ve azillerine iliþkin kararlar, genel müdür veya vekili ya da yönetim kurulunca ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir. Yönetim kurulunun, tasfiye iþlerini yürütmekle yetkili kýlýnmasý durumunda da bu hüküm uygulanýr.

 

Tasfiye kurulu üyelerin yetki ve sorumluluklarý

MADDE 80- (1) Tasfiye kurulu, Birliðin faaliyette bulunduðu dönemde baþlanmýþ olup, henüz sonuçlandýrýlmamýþ olan iþ ve iþlemleri tamamlamaya, Birliðin borç ve taahhütlerini yerine getirmeye, Birliðin alacaklarýný toplamaya, gereðinde yargý yolu ile almaya ve varlýklarýný paraya çevirmeye, net varlýðý elde etmeye yönelik ve yarayan bütün iþ ve iþlemleri yapmaya yetkili ve zorunludur. Ancak, tasfiye kurulu üyeleri tasfiyenin gereklerinden olmayan yeni bir iþlem yapamaz.

 

(2) Tasfiye kuruluna açýkça tanýnan yetkiler devredilemez; ancak, belirli uygulama iþlemlerinin yapýlabilmesi için, tasfiye kurulu üyelerinden biri diðerine veya üçüncü bir kiþiye temsil yetkisi verebilir.

 

(3) Tasfiye kurulu veya tasfiye kurulu üyelerinin üçüncü kiþilerle tasfiye amacý dýþýnda yaptýðý iþlemler Birliði baðlar. Ancak, üçüncü kiþinin, iþlemin, tasfiye amacýnýn dýþýnda olduðunu bildiði veya hâlin gereðinden bilmemesinin mümkün olamayacaðýnýn ispat edilmesi durumlarý saklýdýr. Tasfiyenin sadece tescil ve ilan edilmesi, bu hususun ispatý için yeterli delil deðildir.

 

(4) Tasfiye kurulu üyelerinin yaptýklarý bir iþlemden dolayý Birliðin baðlanabilmesi için imzaya yetkili iki tasfiye kurulu üyesinin Birlik unvaný altýnda imza atmasý gereklidir. Tasfiye hâlindeki Birliði tasfiye ile ilgili konularda tasfiye kurulu temsil eder.

 

(5) Tasfiye kurulu üyelerinin görevini yerine getirdiði sýrada iþlediði haksýz fiilden Birlik de sorumludur.

 

(6) 1163 sayýlý Kanunun 62 nci maddesi hükümleri tasfiye kurulu üyeleri hakkýnda da uygulanýr. Ayrýca, bu anasözleþme hükümlerine aykýrý hareket eden tasfiye kurulu üyeleri haksýz olarak ödedikleri paralardan dolayý 6102 sayýlý Kanunun 553 üncü maddesi uyarýnca sorumludur.

 

Tasfiye kurulunun görevleri ve tasfiyenin yürütülmesi

MADDE 81- (1) Tasfiye, iflastan ve mahkeme kararýndan baþka bir sebepten ileri gelmiþse, Birliðin tasfiye kararý ticaret siciline tescil ve ilan ettirilir. Tasfiye süresince birlik unvaný "Tasfiye Halinde" ibaresi ilave edilerek kullanýlýr.

 

(2) Tasfiye kurulu üyeleri, tasfiye iþlerinin bir an önce bitirilmesi için çalýþmakla yükümlüdür. Bu amaçla, görevlerine baþlar baþlamaz, tasfiyenin baþlangýcýndaki Birliðin durumunu incelerler; gerekirse Birliðin mallarýna deðer biçmek için uzmanlara baþvurarak, Birliðin malvarlýðýna iliþkin durumu ile finansal durumunu gösteren bir envanter ile bilanço düzenler ve genel kurulun onayýna sunar.

 

(3) Tasfiye kurulu üyeleri, envanter ve bilançonun onaylanmasýndan sonra, Birliðin envanterde yazýlý bütün mallarý ile belgelerine ve defterlerine el koyar.

 

(4) Aktiflerin toptan satýþýnýn görüþüleceði gündem maddesi hariç olmak üzere, tasfiye süresince yapýlacak genel kurul toplantýlarýnda nisap aranmaz. Kararlar oy çokluðuyla verilir.

 

(5) Birlik genel kurulu aksine karar vermedikçe tasfiye kurulu Birliðin aktiflerini pazarlýk yoluyla da satabilir. Önemli miktarda aktiflerin toptan satýlabilmesi için genel kurul kararý gereklidir. Alýnacak bu karar için bütün Kooperatif Temsilcilerin 3/4`ünün rýzasý gereklidir.

 

(6) Alacaklý olduklarý birlik defterlerinden veya diðer belgelerden anlaþýlan ve yerleþim yerleri bilinen kiþiler taahhütlü mektupla, diðer alacaklýlar Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi`nde birer hafta arayla yapýlacak üç ilanla Birliðin sona ermiþ bulunduðu konusunda bilgilendirilir ve alacaklarýný tasfiye kuruluna bildirmeye çaðrýlýr.

 

(7) Alacaklý olduklarý bilinenler, bildirimde bulunmazlarsa alacaklarýnýn tutarý Bakanlýkça belirlenecek bir bankaya depo edilir.

 

(8) Birliðin, henüz muaccel olmayan veya hakkýnda uyuþmazlýk bulunan borçlarýný karþýlayacak tutarda para notere depo edilir; meðerki bu gibi borçlar yeterli bir þekilde teminat altýna alýnmýþ veya Birlik varlýðýnýn ortaklar arasýnda paylaþýmý bu borçlarýn ödenmesi þartýna baðlanmýþ olsun.

 

(9) Birliðin bütün borçlarýnýn ve pay bedellerinin ödenmesinden sonra kalan miktar, daðýlma anýnda kayýtlý ortaklar veya hukuki halefleri arasýnda sermaye paylarý ile orantýlý olarak daðýtýlýr.

 

Diðer tasfiye iþleri

MADDE 82- (1) Tasfiye kurulu üyeleri:

         a) Birlik borçlarý varlýðýndan fazla olduðu takdirde, durumu derhâl Birliðin merkezinin bulunduðu yerdeki asliye ticaret mahkemesine bildirir; mahkeme iflasýn açýlmasýna karar verir.

         b) Tasfiyenin uzun sürmesi hâlinde, her hesap dönemi sonu için tasfiyeye iliþkin finansal tablolarý ve tasfiye sonunda da kesin bilançoyu düzenleyerek genel kurula sunar.

         c) Birliðin bütün mal ve haklarýnýn korunmasý için düzenli ve görevinin bilincinde bir yönetici gibi gereken önlemleri alýr ve tasfiyeyi mümkün olan en kýsa sürede bitirir.

         ç) Tasfiye iþlemlerinin düzenli yürütülmesi ve güvenliði için gereken defterleri tutar.

         d) Tasfiye sýrasýnda elde edilen paralardan Birliðin süregelen harcamalarý için gerekli olan para dýþýnda kalan paralarý, bir bankaya Birlik adýna yatýrýr.

         e) Vadesi gelmemiþ borçlarý, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasýnca kýsa vadeli kredilere uygulanan oran üzerinden iskonto ederek derhâl öder. Alacaklýlar bu ödemeyi kabul etmek zorundadýr. Kanun gereði iskonto edilmesi mümkün olmayan alacaklar bu hükümden müstesnadýr.

         f)  Kooperatiflere ve Kooperatif Temsilcilerine tasfiye iþlerinin durumu hakkýnda bilgi ve istedikleri takdirde bu konuda imzalý belge verir.

         g) Tasfiyenin sona ermesi üzerine birlik unvanýnýn sicilden silinmesini sicil müdürlüðünden talep eder.

 

(2) Tasfiyenin sonunda defterler ve tasfiyeye iliþkin olanlar da dâhil belgeler, on yýl süreyle sulh mahkemesi tarafýndan saklanýr.

 

Ek tasfiye

MADDE 83- (1) Tasfiyenin kapanmasýndan sonra ek tasfiye iþlemlerinin yapýlmasýnýn zorunlu olduðu anlaþýlýrsa, son tasfiye kurulu üyeleri, yönetim kurulu üyeleri,  Kooperatifler veya alacaklýlar, birlik merkezinin bulunduðu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden, bu ek iþlemler sonuçlandýrýlýncaya kadar, Birliðin yeniden tescilini isteyebilir.

 

(2) Mahkeme istemin yerinde olduðuna kanaat getirirse, Birliðin ek tasfiye için yeniden tesciline karar verir ve bu iþlemlerini yapmalarý için son tasfiye kurulu üyelerine veya yeni bir veya birkaç kiþiyi tasfiye memuru olarak atayarak tescil ve ilan ettirir.

 

Tasfiyeden dönülmesi

MADDE 84-  (1) Birlik,  anasözleþmede belirlenen sürenin dolmasýyla veya genel kurul kararýyla sona ermiþ ise,  Kooperatifler arasýnda Birlik malvarlýðýnýn daðýtýmýna baþlanýlmýþ olmadýkça, genel kurul Birliðin devam etmesini kararlaþtýrabilir. Devam kararýnýn Kooperatif Temsilcilerinin 3/5`inin oyu ile alýnmasý gerekir.

 

(2) Tasfiyeden dönülmesine iliþkin genel kurul kararýný tasfiye kurulu üyeleri tescil ve ilan ettirir.

 

(3) Birlik, iflasýn açýlmasýyla sona ermiþ olmasýna raðmen iflas kaldýrýlmýþsa veya iflas, konkordatonun uygulanmasýyla sona ermiþse Birlik devam eder.

 

(4) Tasfiye kurulu üyeleri iflasýn kaldýrýldýðýna iliþkin kararý ticaret siciline tescil ettirir. Tescil istemine, pay bedellerinin ve tasfiye paylarýnýn ortaklar arasýnda daðýtýlmasýna baþlanmadýðýna iliþkin belge de eklenir.

 

 

DOKUZUNCU BÖLÜM

Çeþitli Hükümler

 

Bakanlýðýn denetimi

MADDE 85- (1) Birlik, Bakanlýðýn denetimine tabidir.

 

(2) Birlik birimleri ve Kooperatifler ile Birlik ve Kooperatiflerin en az % 51 hissesine sahip olduðu iktisadi iþletmeler Birliðin denetimine tabidir.

 

(3) Birlik, Bakanlýkça denetimle yetkilendirilir ise, 57 nci maddede öngörülen Yönetmeliðin uygulamaya konulmasý, Bakanlýðýn onayýna tabidir.

 

(4) Birlik birimleri ve Kooperatiflerin görevlileri; Birliðe ve Kooperatiflere ait mal, para ve para hükmündeki kaðýtlarý ve gizli de olsa bunlarla ilgili defter ve belgeleri istenildiðinde müfettiþlere ve denetimle görevlendirilen personele göstermek, saymasýna ve incelenmesine yardýmda bulunmak, istenilen bilgileri gerçeðe uygun ve eksiksiz olarak vermek ve doðru beyanda bulunmakla yükümlüdür.

 

(5) Birlik, Bakanlýðýn 1163 sayýlý Kanunun 90 ýncý maddesi uyarýnca yaptýrdýðý denetim sonucuna göre vereceði talimatlara uymak zorundadýr.  Kooperatifler ve Birlik  birimleri ile Birlik ve Kooperatiflerin en az % 51 hissesine sahip olduklarý iktisadi iþletmeler, Birliðin, denetim elemanlarýnca yapýlan denetim sonucunda kanuna, anasözleþmeye ve iyi niyet esaslarýna aykýrý olmayacak þekilde vereceði talimatlara da uyar.

 

(6) Yapýlan denetimler sonucunda Birlik yönetim kurulu üyeleri ile üst düzey yetkililerinin hukuka açýkça aykýrý eylem ve iþlemlerinin tespit edilmesi durumunda, Bakanlýk, kamu yararý ve hizmet gerekleri dikkate alýnarak gecikmesinde sakýnca görülen hallerde, ileride telafisi güç veya imkânsýz zararlara yol açýlmasýnýn engellenmesi amacýyla bu kiþilerin görevlerine tedbiren son verebilir. Birliðin bir yýl içerisinde olaðanüstü genel kurul toplantýsýnýn yapýlmasýna yönelik gerekli tedbiri alýr.

 

Uzmanlar komitesi

            MADDE 86- (1) Yönetim kurulu; doðrudan ya da Bakanlýkça yapýlan veya denetçi tarafýndan yürütülen denetim sonucunda bir görüþ olarak bildirilmiþ ise, üst üste üç dönemin menfi gelir-gider farký ile sonuçlanmasý veya her hâlükârda menfi gelir-gider farkýnýn toplam aktif deðerlerin yüzde onuna tekabül etmesi veya borç ödemede ve giderlerin karþýlanmasýnda sorun yaþanmasý durumlarýnda, Birliðin ve Kooperatiflerin varlýðýný, geliþmesini ve devamýný tehlikeye düþüren sebeplerin erken teþhisi, gerekli önlemlerin alýnmasý ve riskin yönetilmesi amacýyla derhal uzmanlardan bir komite kurmak ve komitenin saðlýklý bir þekilde çalýþmasýný saðlamak üzere her türlü tedbiri almakla yükümlüdür.

         

          (2) Uzmanlar komitesi; en az iki yýllýk yükseköðretim kurumlarýndan mezun, muhasebe ve finansman, borç ve risk yönetimi, inovasyon, araþtýrma ve geliþtirme (AR-GE), ürün iþleme ve pazarlama, ürün ticareti, kooperatifçilik, stok yönetimi, borsacýlýk,  tanýtým, insan kaynaklarý, iþ ve ürün tasarýmý gibi alanlarda en az 6 (altý) yýl çalýþma deneyimi olan kiþiler arasýndan seçilen iki ila beþ kiþiden teþkil edilir.  Uzmanlar komitesi teþkil edilirken, komitede, Birlik ve Kooperatiflerin varlýðýný ve faaliyetlerini olumsuz yönde etkileyen sorun alanlarýndaki yukarýda tanýmlanan uzman ve teknik insanlara öncelik verilir.

         

          (3) Uzmanlar komitesi, çalýþmalarýný bir ay içinde tamamlar ve çalýþma sonuçlarýný bir rapor halinde sunar. Bu sürenin yetmemesi halinde, bir defaya mahsus olmak üzere bir ay daha ek süre verilir.

         

          (4) Uzmanlar komitesi raporunda, durum ve sorun tespitlerine, sorunlara yol açan iç ve dýþ etkenlere, sorunlarýn çözümüne ve Birlik ve/veya Kooperatiflerin varlýðýný ve faaliyetlerini geliþtirmeye yönelik alternatifli tedbir önerilerine mutlaka yer verilir.

         

          (5) Uzmanlar komitesi birlik tarafýndan teþkil edilir. Bu þekilde teþkil edilen komite, uzmanlar komitesi kurulmasýný gerektiren kriterlerin varlýðý halinde,  Kooperatiflerle ilgili olarak da çalýþma yürütür. Kooperatifler uzmanlar komitesi kurulmasýný gerektiren þartlarýn ortaya çýktýðý hususunu yönetim kurulu kararý ile birliðe bildirir. Birliðin re`sen ya da kooperatifin talebi üzerine uzmanlar komitesini kurmamasý halinde, uzmanlar komitesinin kurulmasýný gerektiren þartlarýn ortaya çýkýðý ilgili Kooperatifte yönetim kurulu bu konuda karar verebilir.

         

          (6) Birlik tarafýndan teþkil edilen uzmanlar komitesinin hazýrladýðý rapor, düzenlenmesini takip eden ilk genel kurul toplantýsýnda, gündemde olmasa bile ayrý bir gündem maddesi olarak görüþülür. Genel kurulda, Birliðin varlýðýný ve faaliyetlerini geliþtirip sürdürmesi için gerekli telafi edici tedbirlere iliþkin kararlarýn alýnmasý zorunludur.

 

  (7) Birlik ve Kooperatiflerin yönetim kurulu ve her kademedeki personeli, uzmanlar komitesinin çalýþmalarý sýrasýnda, bilgi ve belgeleri zamanýnda, doðru ve eksiksiz olarak vermek, komite çalýþmalarýna yardýmcý olmak, komiteyi doðru yönlendirmek zorundadýr.

 

Durumu düzeltmeye yönelik tedbirlerin alýnmasý

   MADDE 87- (1) Birlik, denetim sonuçlarýný da gözeterek, etkinliði ve verimliliði azalmýþ veya varlýklarýnýn yarýsý karþýlýksýz kalmýþ Kooperatiflerden durumlarýnýn düzeltilmesini ister ve iki yýldan fazla olmamak üzere verilen sürede bir baþka kooperatifle birleþme dahil, gerekli tedbirleri almayan Kooperatifleri ortaklýktan çýkarýr.

         

Muafiyet ve istisnalar

MADDE 88- (1) Birlik; 4572  sayýlý Kanunun 6 ncý maddesinde yazýlý her türlü vergi resim, harç ile  gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadýr.

           

            (2) 31/12/1960 tarihli ve 193 sayýlý Gelir Vergisi Kanununa göre yapýlacak tevkifat hükümleri ile katma deðer vergisi hükümleri saklýdýr.

         

          (3) Birliðin ortak dýþý iþlemlerinden elde edeceði gelir-gider farklarý ayrý bir hesapta takip ve tespit edilerek vergi kanunlarý hükümlerine göre vergilendirilir.

         

          (4) Birliðin ortaklarýndan aldýðý ürünleri niteliðinde deðiþiklik olmayacak þekilde ilk iþleme tesislerinde iþleyerek üçüncü kiþilere satmasý ortak içi iþlem sayýlýr.

         

          (5) Birlik ve Kooperatiflerin, birbirleri ve ortaklarý ile üretim girdisi temini ve ürünlerin deðerlendirilmesi amacýyla yaptýklarý her türlü muameleden borsa tescil ücreti alýnmaz.

   

Üretim faaliyetleri ile ilgili ihtiyaçlarýn karþýlanmasý

MADDE 89- Birlik, Kooperatif ortaklarýnýn ve gerektiðinde ortak olmayan üreticilerin tarýmsal üretim faaliyeti ile mesleki faaliyetleri ve geçimlerine iliþkin her türlü üretim araç ve gereçleri ile diðer ihtiyaç maddelerini, doðrudan veya kooperatiflerle müþtereken, tedarik ederek ve/veya üreterek karþýlayabilir.  Bu konularda diðer birliklerle de ortak hareket edebilir.

 

Alacaklarýn tahsili

MADDE 90- (1) Birliðin Kooperatifler ve üçüncü þahýslar üzerindeki alacaklarýnýn tahsil edilmesi ve bu amaçla gerekli tedbirlerin alýnmasý yönetim kurulu ve genel müdüre ait sorumluluklardandýr.

 

           Kooperatif ve ortak borçlarýnýn ertelenmesi

           MADDE 91- (1) Deprem, kuraklýk, don, yangýn, su baskýný ve dolu gibi afetler veya bitkisel ve hayvansal hastalýklar yüzünden ürünün en az üçte birinin hasar görmesi nedeniyle Kooperatif ve Birliðin üretici ortaklardan ve Birliðin Kooperatiflerden gününde tahsil edemeyeceði alacaklarý, yönetim kurulu kararýyla en çok iki yýla kadar ertelenebilir. Genel kurul kararýyla, Kooperatifler ve üretici ortaklardan olan alacaklarýn tahsilini kolaylaþtýrmak için yapýlandýrmaya gidilebilir.

 

(2) Kooperatifler, bu konularda Birlik yönetim kurulunca tespit edilecek esaslara göre hareket eder.

                                

            Çalýþma programý ile faaliyet politikasý ve strateji belgelerini hazýrlama zorunluluðu

MADDE 92- (1) Birliðin ürün alýmý, alýnan ürünlerin deðerlendirilmesi, yatýrým ve kredi, personel istihdamý, gayrimenkul iþlemleri, imalat ve inþaat iþleri gibi önemli bütün iþ ve iþlemleri, hazýrlanan kýsa-orta-uzun vadeli çalýþma programý, politika ve strateji belgelerine uygun olarak yürütülür.

 

(2) Çalýþma programý, politika ve strateji belgeleri, Genel Müdürlük tarafýndan hazýrlanarak yönetim kurulu kararýna sunulur. Yönetim kurulunca karara baðlanan bu belgeler, genel kurulun onayý ile uygulamaya konulur. Genel kurul tarafýndan verilen yetkiler çerçevesinde, Birlik ve sektörde, ekonomide,  iç ve dýþ piyasalardaki geliþmelere göre bu belgeler yönetim kurulu kararýyla revize edilebilir.

 

(3) Çalýþma programý, politika ve strateji belgelerinde yer verilen faaliyetler ve hedefler, genel kurulca onaylanan yýllýk çalýþma programlarý ve bütçelerle gerçekleþtirilir.

        

(4) Çalýþma programý, politika ve strateji belgelerinde aþaðýdaki unsurlara yer verilir:

         a) Birliðin durum analizi,

         b) Birliðin genel amaç ve vizyonu,

         c) Birliðin stratejik hedefleri,

         ç) Bu hedefleri gerçekleþtirmeye yönelik kýsa-orta-uzun vadeli program, politika, eylem ve çalýþma planlarý,

         d) Eylem ve çalýþma planlarýný gerçekleþtirmede kullanýlabilecek ve/veya yararlanabilecek mali ve diðer imkan ve araçlar,

         e) Tahmini gerçekleþtirme takvimi,

         f) Performans deðerlendirme ve ölçme kriter ve hedefleri,

         g) Uygulamayý izleme ve deðerlendirme mekanizmalarý,

         ð) Diðer hususlar.

        

         Birlik ve Kooperatiflerin giderlere katýlma payý isteme hakký

            MADDE 93- (1) Birlik, genel kurul kararýyla, genel kurulca yetkilendirilmesi halinde yönetim kurulu kararýyla, Kooperatiflere ve diðer üreticilere verdiði hizmetler karþýlýðýnda, hizmet bedeli veya giderlere katýlma payý alabilir.

        

         (2) Birlik genel kurulu kararýyla, genel kurulca yetkilendirilmesi halinde Birlik yönetim kurulu kararýyla, Birliðin nam ve hesabýna ya da Birliðin talimatlarý doðrultusunda ürün alýmý dahil yürüttükleri faaliyetler ve saðladýklarý hizmetler karþýlýðýnda,  Kooperatiflere hizmet bedeli veya giderlere katýlma payý ödenebilir.

 

         (3) Kooperatife veya Birliðe ödenecek hizmet bedeli veya giderlere katýlma payý belirlenirken, hakkaniyet ve eþitlik ilkeleri ile yürütülen faaliyet ve saðlanan hizmetlerin mahiyetinin gözetilmesi zorunludur. Hizmet bedeli veya giderlere katýlma payý ile hizmet arasýnda denge kurulur.

 

Birliðin Kooperatifler için ilke ve esaslar belirlemesi

         MADDE 94- (1) Birlik, faaliyet konularý ile ilgili olarak Kooperatiflerin uymak ve uygulamak zorunda olduklarý ilke ve esaslarý belirleyebilir. 

 

         (2) Ancak, Birliðin belirleyeceði bu ilke ve esaslar, mevzuata, anasözleþmelere ve genel kabul görmüþ kooperatifçilik ilkeleri ile varsa Bakanlýkça belirlenen kurumsal yönetim ilkelerine aykýrý olamaz.

 

 (3) Birliðin belirlediði ilke ve esaslar, mevzuata, anasözleþmelere ve genel kabul görmüþ kooperatifçilik ve kurumsal yönetim ilkelerine aykýrý ya da Kooperatiflerin ödeme ve mali gücünü açýkça aþan, varlýðýný tehlikeye düþürebilecek olan veya önemli varlýklarýný kaybetmesine yol açabilecek nitelik taþýyan mahiyette ise, Kooperatif somut ve maddi gerekçelerle yazýlý olarak Birliðe itiraz edebilir. Birlik,  itirazý deðerlendirerek sonuçlandýrýr. Kooperatiflerin; Birliðin mevzuata, anasözleþmelere ve genel kabul görmüþ kooperatifçilik ve kurumsal yönetim ilkelerine açýkça aykýrý olarak belirlediði ilke ve esaslar konusundaki itirazlarý giderilmemiþ ise aykýrý ilke ve esaslar Kooperatiflerce uygulanmaz. Kooperatiflerin bunun dýþýndaki diðer itirazlarý giderilmemiþ olsa bile, sorumluluk Birliðe ait olmak üzere verilen karar Kooperatiflerce uygulanýr.

 

Uygulanacak hüküm ve ilkeler, bilgi ve belge verme zorunluluðu

MADDE 95? (1) Bu anasözleþmede açýklýk olmayan hallerde sýrasýyla 4572 Kanun, 1163 sayýlý Kanun ile 6102 sayýlý Kanunun anonim þirketlere ait hükümleri uygulanýr.

 

(2) Birlik, Bakanlýðýn, kanunlarýn emredici hükümlerine ve 4572 sayýlý Kanunun amacýna aykýrý olmamak þartýyla,  birlik ve kooperatiflerin çalýþmalarýna iliþkin gerekli gördüðü konularda yaptýðý düzenlemelere ve belirlediði kurumsal yönetim ilkelerine uymak zorundadýr.

 

  (3) Birlik, Bakanlýk tarafýndan istenilecek bilgi ve belgeleri doðru, eksiksiz ve süresi içinde vermekle; oluþturulan elektronik veri tabanlarýna Bakanlýkça istenen verilerin giriþini saðlamakla yükümlüdür.

 

         Ek ödeme yükümlülüðü

            GEÇÝCÝ MADDE 1- (1) 4572 sayýlý Kanunun geçici 3 üncü maddesinin yayýmý tarihi (11/4/2013 tarihi) itibarýyla Birliðin kesinleþmiþ en son bilançosundaki açýklarý yedek akçelerden ve fonlardan karþýlanamadýðý takdirde, bu bilanço açýklarýný kapatmak üzere ve bilanço açýklarýyla sýnýrlý olmak kaydýyla Kooperatiflere, en fazla sermaye taahhüt tutarlarý kadar, ek ödeme yükümlülüðü getirilir. Ek ödeme yükümlülüðü, ortaklýðýn çýkma veya çýkarýlma nedeniyle sona ermesi hallerinde ödenecek sermaye paylarýndan düþülür, çýkma veya çýkarýlma sýrasýnda ödenmiþ sermaye payýný aþan ek ödeme tutarý tahsil edilir.

 

  (2) Kooperatif baþýna tekabül eden ek ödeme tutarý aþaðýdaki fýkraya göre hesaplanan paylardan oluþur. Hesaplanan bilanço açýðý payýnýn, Kooperatifin sermaye taahhüt tutarýný aþmasý durumunda, ek ödeme yükümlülüðü Kooperatifin sermaye taahhüt tutarý ile sýnýrlandýrýlýr.

 

  (3) Ortak içi iþlemlerden doðan bilanço açýklarý, bilanço açýðýnýn ortaya çýktýðý dönemde Kooperatiflerin Birliðe teslim ettikleri ürün tutarlarý ile orantýlý olarak, ortak dýþý iþlemlerden doðan bilanço açýklarý ise Kooperatiflerin sermaye taahhüt paylarýyla orantýlý olarak Kooperatifler arasýnda pay edilir. 

 

  (4) Birliðin gelir-gider müspet farklarý nedeniyle bilanço açýklarý ve ek ödeme ihtiyacý azalmýþ ise, bu madde uyarýnca getirilen ek ödeme tutarlarý, her yýl, ayný usul ve esaslara göre güncellenir. Ek ödemelerin tahsili bu güncel tutarlar üzerinden yapýlýr. Kooperatiflere, güncellemeler nedeniyle ilave ek ödeme yükümlülüðü getirilemez.

 

  (5) Ek ödeme tutarlarý Birlik gelir hesaplarý ile iliþkilendirilmeksizin bilançonun pasifinde özel bir fon hesabýnda izlenir ve bu fon hesabýnda izlenen tutarlar Birliðin bilanço açýklarýnýn kapatýlmasýnda kullanýlýr.

 

            Ortak Kooperatiflerin iyileþtirilmesi programý

  GEÇÝCÝ MADDE 2- (1) Birlik tarafýndan, baðlý Kooperatiflerin durumlarýnýn iyileþtirilmesi, etkin ve sürdürülebilir bir yapýya kavuþturulmasý amacýyla; mevzuata, anasözleþmelere ve genel kabul görmüþ kooperatifçilik ilkeleri ile varsa Bakanlýkça belirlenen kurumsal yönetim ilkelerine uygun olarak bir  `Kooperatiflerin Ýyileþtirilmesi Programý`  hazýrlanarak uygulamaya konulabilir. Ortak kooperatifler,  bu konularda Birlikle iþbirliði içinde hareket eder.

 

 (2) Birlik tarafýndan  `Kooperatiflerin Ýyileþtirilmesi Programý`  uygulamaya konulmuþ ise, her bir Kooperatif için Birlik ve ilgili Kooperatifin müþterek kararýyla bir  `Kooperatif Ýyileþtirme Programý` oluþturulur. Kooperatifler,  bu konularda Birlikle iþbirliði içinde hareket eder.

 

  (3) Hazýrlanan iyileþtirme programlarýnýn gerçekleþtirilmesinde Birlik tarafýndan Kooperatiflere her türlü teknik destek verilir. Birlik,  bu Programlar kapsamýnda, Kanunun geçici 5 inci maddesi çerçevesinde varsa ilgili Kooperatiflerin Birliðe olan borçlarýnýn tahsilinden vazgeçebilir ya da borç ve alacaklarý yapýlandýrabilir.

        

          Birlik-Kooperatif borç iliþkisi

   GEÇÝCÝ MADDE 3- (1) Birliðin, varsa 4572 sayýlý Kanun uyarýnca terkin ve tasfiye edilen 1/5/2000 tarihi öncesi borç anapara ve faiz tutarlarý ile 1/5/2000 tarihinden sonra kullandýrýlan Destekleme ve Fiyat Ýstikrar Fonu kredilerinin 4572 sayýlý Kanunun geçici 4 üncü maddesi uyarýnca tahsilinden vazgeçilen faizlerle oluþturduðu özel fon hesabýndan, Birliðin gelir-gider menfi farklarýnýn yaný sýra, varsa Kooperatiflerden olan ve tahsil kabiliyeti kalmamýþ bulunan birlik alacaklarý ile 4572 sayýlý Kanunun geçici 5 inci maddesinin yayýmý tarihine kadar bu alacaklara iliþkin iþleyen faiz ve gecikme zammý gibi fer`i alacaklarý da mahsup edilebilir. Birliðin Kooperatiflerden olan bu kapsamdaki alacaklarýnýn, Birlik bilançosundaki özel fon tutarýný aþmasý durumunda, Birlik yönetim kurulu kararýyla aþan tutarlarýn da tahsilinden vazgeçilebilir.  Kooperatiflerin borçlarýnýn bu þekilde mahsup edilmesi veya tahsilinden vazgeçilmesi sermaye transferi olarak deðerlendirilmez. Birliðin varsa Kooperatiflere yönelik 1/5/2000 tarihinden itibaren yaptýklarý alacaðýn mahsup edilmesi ve tahsilinden vazgeçilmesi iþlemleri, bu madde kapsamýnda yapýlmýþ sayýlýr.

 

  (2) Kooperatiflerin Birliðe olan borçlarýndan mahsup edilen veya tahsilinden vazgeçilen tutarlar, kurum kazancýna dahil edilmez, kooperatif gelir hesaplarý ile iliþkilendirilmeksizin bilançonun pasifinde özel bir fon hesabýnda izlenir ve bu fon hesabýnda izlenen tutarlar kooperatifin gelir-gider menfi farklarýndan mahsup edilebilir. Bu mahsuplar sonucu kalan tutarlar Birlik ve kooperatifin özel fon hesabýnda tutulmaya devam olunur.

         

          (3) Özel fon hesabý tutarlarýnýn herhangi bir suretle iþletmeden çekilmesi, sermayeye ilave dýþýnda baþka bir hesaba nakledilmesi, ortaklara daðýtýlmasý veya iþletmenin tasfiyesi, devredilmesi, bölünmesi hallerinde söz konusu tutarlar ilgili dönem kazancý ile iliþkilendirilmeksizin bu dönemde vergiye tabi tutulur.

 

            Geçiþ süreci

            GEÇÝCÝ MADDE 4- (1) Bakanlýðýn örnek anasözleþmeleri yayýmlandýðý tarihte mevcut olan Birliklerde uygulanmak üzere, anasözleþmenin;

         a)  43 üncü maddesinde yer alan yönetim kurulu üyelerinin sayýlarýna ve görev sürelerine iliþkin hükümler, ilk yönetim kurulu seçimlerinden,

         b) 53 üncü maddesinde yer alan yönetim kurulu üyelerinin ücretlerine iliþkin hükümler, 11/4/2013 tarihinden sonra yönetim kurulu için seçim yapýlmamýþ ise ilk yönetim kurulu seçimlerinden,

         c) 22 nci maddesinde yer alan temsilcilerin sayýlarý ve hesaplama þekline iliþkin hükümler ile maddenin beþinci fýkrasýnda yer alan `göreve seçildikten sonra, görev süresi içinde Birliðe ve ortaðý olduðu Kooperatif ile bunlarýn % 50`den fazla hissedarý olduklarý þirketlere alýnacak personel ile eþ ve ikinci dereceye kadar kan ve kayýn hýsým olmamak þartýný taþýmalarý gerektiði` koþulu, mevcut temsilcilerin görev sürelerinin sona ermesini takiben yapýlacak ilk temsilci seçimlerinden,

         itibaren uygulanýr.

 

         (2) Anasözleþmeye uyumu saðlamak amacýyla, yönetim kurulu üyelerinin görev süreleri bitmeden seçim kararý alýnabilir. Ancak, ilk yönetim kurulu seçimlerine kadar, yönetim kurulu üye sayýsýný artýrmak için kýsmi seçim yapýlamaz.

 

(3) Bu anasözleþmedeki genel kurul kararýyla doldurulmasý gereken `.` þeklindeki boþluk maddeleri, yönetim kurulunca intibak kararý alýnýrken Birlik anasözleþmesinin mevcut haline veya intibak süresi içinde genel kurul toplantýsý yapýlmýþ ve anasözleþmelerin genel usullere göre yapýlan deðiþiklik prosedürüne göre boþluk maddeleri deðiþtirilmiþ ise, bu son deðiþiklikler dikkate alýnarak doldurulur.

 

(4) Anasözleþmenin intibak tarihinde, Teftiþ Kurulu veya baþka bir ad altýnda Birlikte bulunan denetim birimleri 57 nci madde hükmüne göre kurulmuþ sayýlýr. Bu konudaki yönetmelik çýkarýlýncaya kadar, maddede tanýmlanan görev ve çalýþma düzeni hakkýnda mevcut düzenleme ve prosedürlere göre hareket edilir.

 

(5) Bu anasözleþme uyarýnca çýkarýlmasý gereken yönetmelikler, intibak tarihinden itibaren en geç altý ay içinde hazýrlanýr ve ilk genel kurul toplantýsýnda onaylanarak uygulamaya konulur. Bu tarihe kadar yönetmeliklere konu iþ ve iþlemler, 4572 sayýlý Kanuna aykýrý olmamak üzere, halihazýrdaki uygulamalar çerçevesinde yürütülür.

 

Ýlk yönetim kurulu üyeleri

GEÇÝCÝ MADDE 5-  (1) Ýlk genel kurul toplantýsýna kadar görev yapmak üzere, aþaðýdaki kurucu ortak temsilcileri yönetim kurulu asýl ve yedek üyeliklerine seçilmiþlerdir.

 

          Asýl Üyeler                                             Yedek Üyeler 

1.    .......................................... ...                  1.  .....................................................

2.    ..............................................                  2. ......................................................

3.    ...............................................                 3. ......................................................

4.    ...............................................                 4. ......................................................

5.    ...............................................                 5. ......................................................

6.    ...............................................                 6. ......................................................

 

 

            Kurucular

GEÇÝCÝ MADDE 6- (1) Aþaðýda unvanlarý, adresleri ve tediye ettikleri sermaye paylarý, temsilcilerin ad ve soyadlarý ile Türkiye Cumhuriyeti kimlik numaralarý ve imzalarý bulunan:

a) Kurucu ortaklar, bu anasözleþmenin 13 üncü maddesinde belirtilen ortaklýk þartlarýný taþýdýklarýný,

b) Ýlk yönetim kurulu üyeleri, anasözleþmenin 44 üncü uncu maddelerinde belirtilen seçilme þartlarýný taþýdýklarýný,

          beyan ederler.